Autoren & Werke

· ΟΤΙ ΟΥΔ’ ΗΔΕΩΣ ΖΗΝ ΕΣΤΙΝ ΚΑΤ’
· ΕΠΙΚΟΥΡΟΝ

· Κωλώτης ὁ Ἐπικούρου συνήθης βιβλίον ἐξέδωκεν
· ἐπιγράψας ‘Ὅτι κατὰ τὰ τῶν ἄλλων φιλοσόφων δόγματα
· οὐδὲ ζῆν ἔστιν’. ὅσα τοίνυν ἡμῖν ἐπῆλθεν εἰπεῖν πρὸς

· αὐτὸν ὑπὲρ τῶν φιλοσόφων, ἐγράφη πρότερον. ἐπεὶ δὲ
· καὶ τῆς σχολῆς διαλυθείσης ἐγένοντο 〈λόγοι〉 πλείονες ἐν
· τῷ περιπάτῳ πρὸς τὴν αἵρεσιν, ἔδοξέ μοι καὶ τούτους
· ἀναλαβεῖν, εἰ καὶ δι’ ἄλλο μηθὲν ἀλλ’ ἐνδείξεως ἕνεκα
5 τοῖς εὐθύνουσιν ἑτέρους, ὅτι δεῖ τοὺς λόγους ἕκαστον ὧν
· ἐλέγχει καὶ τὰ γράμματα μὴ παρέργως διελθεῖν, μηδὲ
· φωνὰς ἀλλαχόθεν ἄλλας ἀποσπῶντα καὶ ῥήμασιν ἄνευ
· πραγμάτων ἐπιτιθέμενον παρακρούεσθαι τοὺς ἀπείρους.
· Προελθόντων γὰρ ἡμῶν εἰς τὸ γυμνάσιον ὥσπερ
10 εἰώθειμεν ἐκ τῆς διατριβῆς, Ζεύξιππος ’ἐμοὶ μέν’ ἔφη
· ’δοκεῖ πολὺ τῆς προσηκούσης ὁ λόγος εἰρῆσθαι παρρη‐

· σίας μαλακώτερον· ἀπίασι δ’ ἡμῖν ἐγκαλοῦντες οἱ περὶ
· Ἡρακλείδην 〈ὡς〉 τοῦ Ἐπικούρου καὶ τοῦ Μητροδώρου
· [ἡμῶν] μηδὲν αἰτίων ὄντων θρασύτερον καθαψαμένοις.’
· καὶ ὁ Θέων ’εἶτ’ οὐκ ἔλεγεσ’ εἶπεν ’ὅτι τοῖς ἐκείνων ὁ
5 Κωλώτης παραβαλλόμενος εὐφημότατος ἀνδρῶν φαίνε‐
· ται; τὰ γὰρ ἐν ἀνθρώποις αἴσχιστα ῥήματα, βωμολοχίας
· ληκυθισμοὺς ἀλαζονείας ἑταιρήσεις ἀνδροφονίας, βαρυ‐
· στόνους πολυφθόρους βαρυεγκεφάλους συναγαγόντες Ἀρι‐
· στοτέλους καὶ Σωκράτους καὶ Πυθαγόρου καὶ Πρωτα‐
10 γόρου καὶ Θεοφράστου καὶ Ἡρακλείδου καὶ Ἱππαρχίας
· καὶ τίνος γὰρ οὐχὶ τῶν ἐπιφανῶν κατεσκέδασαν, ὥστ’,

· εἰ καὶ τἄλλα πάντα σοφῶς εἶχεν αὐτοῖς, διὰ τὰς βλασφη‐
· μίας ταύτας καὶ κατηγορίας πορρωτάτω σοφίας ἂν εἴργε‐
· σθαι· ’φθόνος γὰρ ἔξω θείου χοροῦ’ καὶ ζηλοτυπία δι’
· ἀσθένειαν ἀποκρύψαι μὴ δυναμένη τὸ ἀλγοῦν.’ ὑπολαβὼν
5 οὖν ὁ Ἀριστόδημος ’Ἡρακλείδης οὖν’ ἔφη ’γραμματικὸς

· ὢν ἀντὶ τῆς ’ποιητικῆς τύρβησ’, | ὡς ἐκεῖνοι λέγουσι,
· καὶ τῶν ’Ὁμήρου μωρολογημάτων’ ἀποτίνει ταύτας Ἐπι‐
· κούρῳ χάριτας, ἢ ὅτι Μητρόδωρος ἐν γράμμασι τοσού‐
· τοις 〈τῷ〉 ποιητῇ λελοιδόρηκεν; ἀλλ’ ἐκείνους μὲν ἐῶμεν,
5 ὦ Ζεύξιππε· τὸ δ’ ἐν ἀρχῇ τῶν λόγων ῥηθὲν πρὸς τοὺς
· ἄνδρας, ὡς οὐκ ἔστιν 〈εὖ〉 ζῆν κατ’ αὐτούς, τί οὐ μᾶλλον,
· ἐπεὶ κέκμηκεν οὗτος, αὐτοὶ δι’ ἑαυτῶν περαίνομεν ἅμα
· καὶ Θέωνα παραλαβόντες;‘ καὶ ὁ Θέων πρὸς αὐτόν ’ἀλλ’
· οὗτος μέν’ ἔφη ’ὁ ἆθλος ἑτέροις ἐκτετέλεσται πρὸ ἡμῶν,
10 ’νῦν αὖτε σκοπὸν ἄλλον’ (χ 5. 6), εἰ δοκεῖ, θέμενοι τοι‐
· αύτῃ τινὶ δίκῃ μετίωμεν ὑπὲρ τῶν φιλοσόφων τοὺς ἄν‐

· δρας· ἀποδεῖξαι γάρ, ἄνπερ ᾖ δυνατόν, ἐπιχειρήσωμεν,
· ὅτι μηδὲ ζῆν ἡδέως ἔστιν κατ’ αὐτούς.’ ’παπαί’ εἶπον
· ἔγωγε γελάσας, ’εἰς τὴν γαστέρα τοῖς ἀνδράσιν ἔοικας
· ἐναλεῖσθαι καὶ τὴν περὶ τῶν κρεῶν ἐπάξειν, ἀφαιρούμενος
5 ἡδονὴν ἀνθρώπων βοώντων· ’οὐ γὰρ πυγμάχοι εἰμὲν ἀμύ‐
· μονεσ’ οὐδὲ ῥήτορες οὐδὲ προστάται δήμων οὐδ’ ἄρχοντες,
· ’ἀεὶ δ’ ἡμῖν δαίς τε φίλη’ (θ 246. 248) καὶ πᾶσα διὰ σαρ‐
· κὸς ἐπιτερπὴς κίνησις ἐφ’ ἡδονήν τινα καὶ χαρὰν ψυχῆς
· ἀναπεμπομένη. δοκεῖς οὖν μοι μὴ τὸ ἔαρ ἐξαιρεῖν, ὥς
10 φασιν, ἀλλὰ τὸ ζῆν ἀφαιρεῖσθαι τοὺς ἄνδρας, εἰ τὸ ζῆν
· ἡδέως μὴ ἀπολείψεις αὐτοῖς.’ ’τί οὖν’ εἶπεν ὁ Θέων, ’εἰ

· δοκιμάζεις τὸν λόγον, αὐτὸς οὐ χρῇ παρόν;’ ’χρήσομαι’
· εἶπον ’ἀκροώμενος καὶ ἀποκρινόμενος, ἂν δέησθε· τὴν
· δ’ ἡγεμονίαν ὑμῖν παραδίδωμι.’ μικρὰ δὴ προφασισαμέ‐
· νου τοῦ Θέωνος Ἀριστόδημος ’ὡς σύντομον’ ἔφη ’καὶ
5 λείαν ἔχων ὁδὸν ἀπετάφρευσας ἡμῖν πρὸς τὸν λόγον, οὐκ
· ἐάσας περὶ τοῦ καλοῦ πρότερον εὐθύνας ὑποσχεῖν τὴν
· αἵρεσιν. ἀνθρώπους γὰρ ἡδονὴν ὑποτιθεμένους τέλος οὐκ
· ἔστιν ἐξελάσαι τοῦ ἡδέως ζῆν ῥᾴδιον· τοῦ δὲ καλῶς ἐκ‐
· πεσόντες ἅμ’ 〈ἂν〉 καὶ τοῦ ἡδέως συνεξέπιπτον, ἐπεὶ τὸ
10 ἡδέως ζῆν ἄνευ τοῦ καλῶς ἀνύπαρκτόν ἐστιν, ὡς αὐτοὶ
· λέγουσι.’
· Καὶ ὁ Θέων ’ἀλλὰ τοῦτο μέν’ εἶπεν, ’ἂν δόξῃ, τοῦ

· λόγου προϊόντος ἀναθησόμεθα· νῦν δὲ χρησώμεθα τοῖς
· διδομένοις ὑπ’ αὐτῶν. οἴονται δὲ περὶ γαστέρα τἀγαθὸν
· εἶναι καὶ τοὺς ἄλλους πόρους τῆς σαρκὸς ἅπαντας, δι’
· ὧν ἡδονὴ καὶ μὴ ἀλγηδὼν ἐπεισέρχεται· καὶ πάντα 〈τὰ〉
5 καλὰ καὶ σοφὰ ἐξευρήματα τῆς περὶ γαστέρα ἡδονῆς
· ἕνεκα γεγονέναι καὶ τῆς ὑπὲρ ταύτης ἐλπίδος ἀγαθῆς, ὡς
· ὁ σοφὸς εἴρηκε Μητρόδωρος (fr. 7). αὐτόθεν μὲν οὖν,
· ὦ ἑταῖρε, φαίνονται γλίσχρον τι καὶ σαθρὸν καὶ οὐ βέ‐
· βαιον αἴτιον τοῦ ἀγαθοῦ λαμβάνοντες, ἀλλὰ τοῖς πόροις
10 τούτοις, δι’ ὧν ἡδονὰς ἐπεισάγονται, καὶ πρὸς ἀλγηδόνας

· ὁμοίως κατατετρημένον, μᾶλλον δ’ ἡδονὴν μὲν ὀλίγοις
· ἀλγηδόνα δὲ πᾶσι τοῖς μορίοις δεχόμενον. ποία γὰρ ἡδονὴ
· περὶ ἄρθρα καὶ νεῦρα καὶ πόδας καὶ χεῖρας, οἷς ἐνοι‐
· κίζεται τὰ δεινὰ πάθη καὶ σχέτλια, ποδαγρικὰ καὶ ῥευ‐
5 ματικὰ καὶ φαγεδαινικὰ καὶ διαβρώσεις καὶ ἀποσήψεις;
· ὀσμῶν τε καὶ χυμῶν τὰ ἥδιστα προσαγαγὼν τῷ σώματι
· μικρὸν εὑρήσεις χωρίον ἐν αὐτῷ παντάπασι τὸ κινούμενον
· λείως καὶ προσηνῶς, τὰ δ’ ἄλλα πολλάκις δυσχεραίνει
· καὶ ἀγανακτεῖ· πυρὶ δὲ καὶ σιδήρῳ καὶ δήγματι καὶ ὑστρι‐
10 χίσιν οὐδὲν ἀπαθὲς οὐδ’ ἀναίσθητον ἀλγηδόνος, ἀλλὰ καὶ
· καῦμα καὶ ῥῖγος εἰς ἅπαντα καταδύεται καὶ πυρετός, αἱ δ’

· ἡδοναὶ καθάπερ αὖραι πρὸς ἑτέραις ἕτεραι τοῦ σώματος
· ἄκραις ἐπιγελῶσαι διαχέονται. καὶ χρόνος ὁ μὲν τού‐
· των οὐ πολὺς ἀλλ’ ὥσπερ οἱ διᾴττοντες ἔξαψιν ἅμα καὶ
· σβέσιν ἐν τῇ σαρκὶ λαμβάνουσιν, ἐκ〈είνων〉 δὲ τοῦ πόνου
5 μάρτυς ὁ Αἰσχύλου Φιλοκτήτης ἱκανός· οὐ γὰρ ὁ δράκων,
· φησίν, ἀνῆκεν, ἀλλ’ ’ἐνῴκισε † δεινὴν στομάτων ἔμφυσιν,

· ποδὸς λαβεῖν’ (fr. 252). ὀλισθη... ἀλγηδὼν † | οὐδ’ ἕτερα
· τοιαῦτα κινοῦσα καὶ γαργαλίζουσα τοῦ σώματος· ἀλλ’
· ὥσπερ τὸ τῆς μηδικῆς σπέρμα πολυκαμπὲς καὶ σκαληνὸν
· ἐμφύεται τῇ γῇ καὶ διαμένει πολὺν χρόνον ὑπὸ τραχύτη‐
5 τος, οὕτως ὁ πόνος ἄγκιστρα καὶ ῥίζας διασπείρων καὶ
· συμπλεκόμενος τῇ σαρκὶ καὶ παραμένων οὐχ ἡμέρας οὐδὲ
· νύκτας μόνον ἀλλὰ καὶ ὥρας ἐτῶν ἐνίοις καὶ περιόδους
· ὀλυμπιακὰς μόλις ὑπ’ ἄλλων πόνων ὥσπερ ἥλων σφοδρο‐
· τέρων ἐκκρουόμενος ἀπαλλάττεται. τίς γὰρ ἔπιε χρόνον
10 τοσοῦτον ἢ ἔφαγεν, ὅσον διψῶσιν οἱ πυρέττοντες καὶ πει‐
· νῶσιν οἱ πολιορκούμενοι; ποῦ δ’ ἔστιν ἄνεσις καὶ συνουσία

· μετὰ φίλων, ἐφ’ ὅσον κολάζουσι καὶ στρεβλοῦσι τύραννοι;
· καὶ γὰρ τοῦτο τῆς τοῦ σώματος φαυλότητος καὶ ἀφυί̈ας
· πρὸς τὸ ἡδέως ζῆν ἐστιν, ὅτι τοὺς πόνους ὑπομένει μᾶλλον
· ἢ τὰς ἡδονὰς καὶ πρὸς ἐκείνους ἔχει ῥώμην καὶ δύναμιν,
5 ἐν δὲ ταύταις ἀσθενές ἐστι καὶ ἁψίκορον. τὸ δ’ ἡδέως
· ζῆν † ἂν ἅπτωνται †, πλείονα περὶ τούτου λέγειν οὐκ ἐῶσιν
· ἡμᾶς, ὁμολογοῦντες αὐτοὶ μικρὸν εἶναι τὸ τῆς σαρκὸς
· ἡδύ, μᾶλλον δ’ ἀκαρές, εἴ γε δὴ μὴ κενολογοῦσι μηδ’
· ἀλαζονεύονται, Μητρόδωρος μὲν λέγων ὅτι ’πολλάκις
10 προσεπτύσαμεν ταῖς τοῦ σώματος ἡδοναῖσ’ (fr. 62), Ἐπί‐

· κουρος δὲ καὶ γελᾶν φησι ταῖς ὑπερβολαῖς τοῦ περὶ τὸ
· σῶμα νοσήματος πολλάκις κάμνοντα τὸν σοφόν. οἷς οὖν
· οἱ πόνοι τοῦ σώματος οὕτως εἰσὶν ἐλαφροὶ καὶ ῥᾴδιοι,
· πῶς ἔνεστί τι ταῖς ἡδοναῖς ἀξιόλογον; καὶ γὰρ εἰ
5 μὴ χρόνῳ μηδὲ μεγέθει τῶν πόνων ἀποδέουσιν, ἀλλὰ περὶ
· πόνους ἔχουσι, καὶ πέρας αὐταῖς κοινὸν Ἐπίκουρος τὴν
· παντὸς τοῦ ἀλγοῦντος ὑπεξαίρεσιν ἐπιτέθεικεν, ὡς τῆς
· φύσεως ἄχρι τοῦ λῦσαι τὸ ἀλγεινὸν αὐξούσης τὸ ἡδύ,
· περαιτέρω δὲ μὴ ἐώσης προελθεῖν κατὰ τὸ μέγεθος ἀλλὰ
10 ποικιλμούς τινας οὐκ ἀναγκαίους, ὅταν [οὐκ] ἐν τῷ μὴ
· πονεῖν γένηται, δεχομένης· ἡ δ’ ἐπὶ τοῦτο μετ’ ὀρέξεως

· πορεία, μέτρον ἡδονῆς οὖσα, κομιδῇ βραχεῖα καὶ σύντο‐
· μος. ὅθεν αἰσθόμενοι τῆς ἐνταῦθα γλισχρότητος ὥσπερ
· ἐκ χωρίου λυπροῦ τοῦ σώματος μεταφέρουσι τὸ τέλος εἰς
· τὴν ψυχήν, ὡς ἐκεῖ νομὰς καὶ λειμῶνας ἀμφιλαφεῖς ἡδο‐
5 νῶν ἕξοντες,
5
· ’ἐν δ’ Ἰθάκῃ οὔτ’ ἂρ δρόμοι εὐρέες 〈οὔτε τι λειμών〉’
· (δ 605),
· οὔτε λείη περὶ τὸ σαρκίδιον ἡ ἀπόλαυσις ἀλλὰ τραχεῖα,
· μεμιγμένη πρὸς πολὺ τὸ ἀλλότριον καὶ σφυγματῶδες.’
10 Ὑπολαβὼν οὖν ὁ Ζεύξιππος ’εἶτ’ οὐ καλῶσ’ ἔφη ’δο‐
· κοῦσί σοι ποιεῖν οἱ ἄνδρες, ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τοῦ σώ‐
· ματος, ἐν ᾧ πρῶτον ἐφάνη γένεσις *** ἐπὶ τὴν ψυχὴν

· ὡς βεβαιοτέραν καὶ τὸ πᾶν ἐν ταύτῃ τελειοῦντες;’ ’καλῶς
· νὴ Δί’’ ἔφη Θέων ’καὶ κατὰ φύσιν, εἴ τι κρεῖττον ἐνταῦθα
· μετιόντες καὶ τελειότερον ἀληθῶς ἀνευρίσκουσιν, ὥσπερ
· οἱ θεωρητικοὶ καὶ πολιτικοὶ τῶν ἀνδρῶν. εἰ δ’ ἀκούεις
5 αὐτῶν μαρτυρομένων καὶ βοώντων, ὡς ἐπ’ οὐδενὶ ψυχὴ
· τῶν ὄντων πέφυκε χαίρειν καὶ γαληνίζειν πλὴν ἐπὶ σώμα‐
· τος ἡδοναῖς παρούσαις ἢ προσδοκωμέναις, καὶ τοῦτ’ αὐ‐
· τῆς τὸ ἀγαθόν ἐστιν, ἆρ’ οὐ δοκοῦσί σοι διεράματι τοῦ
· σώματος χρῆσθαι τῇ ψυχῇ, 〈καὶ〉 καθάπερ οἶνον ἐκ πονη‐
10 ροῦ καὶ μὴ στέγοντος ἀγγείου τὴν ἡδονὴν διαχέοντες
· ἐνταῦθα καὶ παλαιοῦντες οἴεσθαι σεμνότερόν τι ποιεῖν καὶ

· τιμιώτερον; καίτοι γ’ οἶνον μὲν χρόνος διαχυθέντα
· τηρεῖ καὶ συνηδύνει, τῆς δ’ ἡδονῆς ἡ ψυχὴ παραλαβοῦσα
· τὴν μνήμην ὥσπερ ὀσμὴν ἄλλο δ’ οὐδὲν φυλάσσει· ζέσασα
· γὰρ ἐπὶ σαρκὶ κατασβέννυται, καὶ τὸ μνημονευόμενον
5 αὐτῆς ἀμαυρόν ἐστι καὶ κνισῶδες, ὥσπερ ἑώλων ὧν τις

· ἔπιεν ἢ ἔφαγεν ἀποτιθεμένου καὶ ταμιεύοντος | ἐπινοίας
· ἐν ἑαυτῷ καὶ χρωμένου δηλονότι ταύταις προσφάτων μὴ
· παρόντων. ὅρα δ’ ὅσῳ μετριώτερον οἱ Κυρηναϊκοί,
· καίπερ ἐκ μιᾶς οἰνοχόης Ἐπικούρῳ πεπωκότες, οὐδ’ ὁμι‐
5 λεῖν ἀφροδισίοις οἴονται δεῖν μετὰ φωτὸς ἀλλὰ σκότος
· προθεμένους, ὅπως μὴ τὰ εἴδωλα τῆς πράξεως ἀναλαμβά‐
· νουσα διὰ τῆς ὄψεως ἐναργῶς ἡ διάνοια πολλάκις ἀνακαίῃ
· τὴν ὄρεξιν. οἱ δὲ τούτῳ μάλιστα τὸν σοφὸν ἡγούμενοι δια‐
· φέρειν, τῷ μνημονεύειν ἐναργῶς καὶ συνέχειν ἐν ἑαυτῷ τὰ
10 περὶ τὰς ἡδονὰς φάσματα καὶ πάθη καὶ κινήσεις, εἰ μὲν
· οὐθὲν ἄξιον σοφίας παρεγγυῶσιν, ὥσπερ ἐν ἀσώτων οἰκίᾳ

· τῇ ψυχῇ τοῦ σοφοῦ τὰ τῆς ἡδονῆς ἐκκλύσματα μένειν ἐῶν‐
· τες, μὴ λέγωμεν· ὅτι δ’ οὐκ ἔστιν ἀπὸ τούτων ἡδέως ζῆν,
· αὐτόθεν πρόδηλον. οὐ γὰρ εἰκὸς εἶναι μέγα τῆς ἡδονῆς τὸ
· μνημονευόμενον, εἰ μικρὸν ἐδόκει τὸ παρόν· οὐδ’ οἷς συν‐
5 εξεφέρετο μετρίως γινομένοις, ὑπερχαίρειν γενομένων·
· ὅπου οὐδὲ τοῖς ἐκπεπληγμένοις τὰ σωματικὰ καὶ θαυμά‐
· ζουσιν ἐμμένει τὸ χαίρειν παυσαμένοις, ἀλλὰ σκιά τις
· ὑπολείπεται καὶ ὄναρ ἐν τῇ ψυχῇ τῆς ἡδονῆς ἀποπταμέ‐
· νης, οἷον ὑπέκκαυμα τῶν ἐπιθυμιῶν, ὥσπερ ἐν ὕπνοις
10 διψῶντος ἢ ἐρῶντος ἀτελεῖς ἡδοναὶ καὶ ἀπολαύσεις δρι‐

· μύτερον ἐγείρουσι τὸ ἀκόλαστον. οὔτε δὴ τούτοις ἐπι‐
· τερπὴς ἡ μνήμη τῶν ἀπολελαυσμένων, ἀλλ’ ἐξ ὑπολείμ‐
· ματος ἡδονῆς ἀμυδροῦ καὶ διακένου πολὺ τὸ οἰστρῶδες
· καὶ νύττον ἐναργοῦς ἀναφέρουσα τῆς ὀρέξεως, οὔτε τοὺς
5 μετρίους καὶ σώφρονας εἰκὸς ἐνδιατρίβειν τῇ ἐπινοίᾳ τῶν
· τοιούτων οὐδ’, ἅπερ ἔσκωπτε τὸν 〈Ἐπίκουρον〉 Καρνεά‐
· δης, πράττοντας οἷον ἐξ ἐφημερίδων ἀναλέγεσθαι, ποσάκις
· Ἡδείᾳ καὶ Λεοντίῳ συνῆλθον ἢ ποῦ Θάσιον ἔπιον 〈ἢ〉
· ποίας εἰκάδος ἐδείπνησαν πολυτελέστατα. δεινὴν γὰρ ἐμ‐
10 φαίνει καὶ θηριώδη περὶ τὰ γινόμενα καὶ προσδοκώμενα
· τῆς ἡδονῆς ἔργα ταραχὴν καὶ λύσσαν ἡ τοσαύτη πρὸς

· ἀναμνήσεις αὐτῆς βάκχευσις τῆς ψυχῆς καὶ πρόστηξις.
· Ὅθεν αὐτοί μοι δοκοῦσι τούτων αἰσθόμενοι τῶν ἀτο‐
· πημάτων εἰς τὴν ἀπονίαν καὶ τὴν εὐστάθειαν ὑποφεύγειν
· τῆς σαρκός, ὡς ἐν τῷ ταύτην ἐπινοεῖν περί τινας ἐσομένην
5 καὶ γεγενημένην τοῦ ἡδέως ζῆν ὄντος· τὸ γὰρ εὐσταθὲς
· σαρκὸς κατάστημα καὶ τὸ περὶ ταύτης πιστὸν ἔλπισμα τὴν
· ἀκροτάτην χαρὰν καὶ βεβαιοτάτην ἔχειν τοῖς ἐπιλογίζεσθαι
· δυναμένοις. ὅρα δὴ πρῶτον μὲν οἷα ποιοῦσι, τὴν
· εἴθ’ ἡδονὴν ταύτην εἴτ’ ἀπονίαν ἢ εὐστάθειαν ἄνω καὶ
10 κάτω μετερῶντες ἐκ τοῦ σώματος εἰς τὴν ψυχήν, εἶτα
· πάλιν ἐκ ταύτης εἰς ἐκεῖνο τῷ μὴ στέγειν ἀπορρέουσαν

· καὶ διολισθάνουσαν ἀναγκαζόμενοι τῇ ἀρχῇ συνάπτειν, καί
· ‘τὸ μὲν ἡδόμενον’, ὥς φησι, ’τῆς σαρκὸς τῷ χαίροντι
· τῆς ψυχῆς ὑπερείδοντες, αὖθις δ’ 〈ἐκ〉 τοῦ χαίροντος εἰς
· τὸ ἡδόμενον τῇ ἐλπίδι τελευτῶντες.’ καὶ πῶς οἷόν τε τῆς
5 βάσεως τινασσομένης μὴ συντινάσσεσθαι τὸ ἐπὸν ἢ βέ‐
· βαιον ἐλπίδα καὶ χαρὰν ἀσάλευτον εἶναι περὶ πράγματος
· σάλον ἔχοντος τοσοῦτον καὶ μεταβολάς, ὅσαι σφάλλουσι τὸ
· σῶμα, πολλαῖς μὲν ἔξωθεν ὑποκείμενον ἀνάγκαις καὶ πλη‐
· γαῖς ἐν αὑτῷ δ’ ἔχον ἀρχὰς κακῶν, ἃς οὐκ ἀποτρέπει λο‐
10 γισμός; οὐδὲ γὰρ προσέπιπτεν 〈ἂν〉 ἀνδράσι νοῦν ἔχουσι
· στραγγουρικὰ πάθη καὶ δυσεντερικὰ καὶ φθίσεις καὶ

· ὕδρωπες, ὧν τοῖς μὲν αὐτὸς Ἐπίκουρος συνηνέχθη τοῖς δὲ
· Πολύαινος τὰ δὲ Νεοκλέα καὶ Ἀγαθόβουλον ἐξήγαγε. καὶ
· ταῦτ’ οὐκ ὀνειδίζομεν, εἰδότες καὶ Φερεκύδην καὶ
· Ἡράκλειτον ἐν νόσοις χαλεπαῖς γενομένους, ἀλλ’ ἀξιοῦμεν
5 αὐτούς, εἰ τοῖς πάθεσι βούλονται τοῖς ἑαυτῶν ὁμολογεῖν |

· καὶ μὴ κεναῖς φωναῖς θρασυνόμενοι καὶ δημαγωγοῦντες
· ἀλαζονείαν προσοφλισκάνειν, ἢ μὴ λαμβάνειν χαρᾶς ἀρχὴν
· ἁπάσης 〈τὴν〉 τῆς σαρκὸς εὐστάθειαν ἢ μὴ φάναι χαίρειν
· καὶ ὑβρίζειν τοὺς ἐν πόνοις ὑπερβάλλουσι καὶ νόσοις γινο‐
5 μένους. κατάστημα μὲν γὰρ εὐσταθὲς σαρκὸς γίνεται
· πολλάκις, ἔλπισμα δὲ πιστὸν ὑπὲρ σαρκὸς καὶ βέβαιον οὐκ
· ἔστιν ἐν ψυχῇ νοῦν ἐχούσῃ γενέσθαι· ἀλλ’ ὥσπερ ἐν θαλάς‐
· σῃ κατ’ Αἰσχύλον (Suppl. 770) ’ὠδῖνα τίκτει νὺξ κυβερ‐
· νήτῃ σοφῷ’ καὶ γαληνή (τὸ γὰρ μέλλον ἄδηλον), οὕτως
10 ἐν σώματι ψυχὴν εὐσταθοῦντι καὶ ταῖς περὶ σώματος

· ἐλπίσι τἀγαθὸν θεμένην οὐκ ἔστιν ἄφοβον καὶ ἀκύμονα
· διεξαγαγεῖν. οὐ γὰρ ἔξωθεν μόνον, ὥσπερ ἡ θάλασσα,
· χειμῶνας ἴσχει καὶ καταιγισμοὺς τὸ σῶμα, πλείονας δὲ
· ταραχὰς ἐξ ἑαυτοῦ καὶ μείζονας ἀναδίδωσιν· εὐδίαν δὲ
5 χειμερινὴν μᾶλλον ἄν τις ἢ σαρκὸς ἀβλάβειαν ἐλπίσειεν
· αὑτῷ παραμενεῖν βεβαίως. τὸ γὰρ ἐφήμερα 〈τὰ ἡμέτερα〉
· καλεῖν καὶ ἀβέβαια καὶ ἀστάθμητα φύλλοις τε γινομένοις
· ἔτους ὥρᾳ καὶ φθίνουσιν εἰκάζειν τὸν βίον τί παρέσχηκεν
· ἄλλο τοῖς ποηταῖς ἢ τὸ τῆς σαρκὸς ἐπίκηρον καὶ πολυ‐
10 βλαβὲς καὶ νοσῶδες, ἧς δὴ καὶ τὸ ἄκρον ἀγαθὸν δεδιέναι
· καὶ κολούειν παρεγγυῶσι· ’σφαλερὸν γὰρ αἱ εἰς ἄκρον

· εὐεξίαι’ φησὶν Ἱπποκράτης (Aph. I 3), ’ὁ δ’ ἄρτι θάλ‐
· λων σαρκὶ διοπετὴς ὅπως ἀστὴρ ἀπέσβη’ κατὰ τὸν Εὐρι‐
· πίδην (fr. 971)· ὑπὸ δὲ βασκανίας καὶ φθόνου βλάπτεσθαι
· προσορωμένους οἴονται τοὺς καλούς, ὅτι τάχιστα τὸ ἀκμά‐
5 ζον ἴσχει μεταβολὴν τοῦ σώματος δι’ ἀσθένειαν.
· Ὅτι δ’ ὅλως μοχθηρὰ τὰ πράγματα [καὶ] πρὸς βίον
· ἄλυπόν ἐστιν αὐτοῖς, σκόπει καὶ ἀφ’ ὧν πρὸς ἑτέρους λέ‐
· γουσι. τοὺς γὰρ ἀδικοῦντας καὶ παρανομοῦντας ἀθλίως φασὶ
· καὶ περιφόβως ζῆν τὸν πάντα χρόνον, ὅτι, κἂν λαθεῖν δύ‐
10 νωνται, πίστιν περὶ τοῦ λαθεῖν λαβεῖν ἀδύνατόν ἐστιν· ὅθεν

· ὁ τοῦ μέλλοντος ἀεὶ φόβος ἐγκείμενος οὐκ ἐᾷ χαίρειν οὐδὲ
· θαρρεῖν ἐπὶ τοῖς παροῦσι. ταῦτα δὲ καὶ πρὸς ἑαυτοὺς εἰρη‐
· κότες λελήθασιν. εὐσταθεῖν μὲν γὰρ ἔστι καὶ ὑγιαίνειν τῷ
· σώματι πολλάκις, πίστιν δὲ λαβεῖν περὶ τοῦ διαμενεῖν
5 ἀμήχανον· ἀνάγκη δὴ ταράττεσθαι καὶ ὠδίνειν ἀεὶ πρὸς
· τὸ μέλλον ὑπὲρ τοῦ σώματος, ἣν περιμένουσιν ἐλπίδα
· πιστὴν ἀπ’ αὐτοῦ καὶ βέβαιον οὐδέποτε κτήσασθαι δυνα‐
· μένους. τὸ δὲ μηδὲν ἀδικεῖν οὐδέν ἐστι πρὸς τὸ θαρρεῖν·
· οὐ γὰρ τὸ δικαίως παθεῖν ἀλλὰ τὸ παθεῖν φοβερόν, οὐδὲ
10 συνεῖναι μὲν αὐτὸν ἀδικίαις ἀνιαρὸν περιπεσεῖν δὲ ταῖς

· ἄλλων οὐ χαλεπόν· ἀλλ’ εἰ μὴ μεῖζον, οὐκ ἔλαττόν γε τὸ
· κακὸν ἦν Ἀθηναίοις ἡ Λαχάρους καὶ Συρακοσίοις ἡ Διο‐
· νυσίου χαλεπότης ἤπερ αὐτοῖς ἐκείνοις· ταράττοντες γὰρ
· ἐταράττοντο καὶ πείσεσθαι κακῶς προσεδόκων ἐκ τοῦ
5 προαδικεῖν καὶ προλυμαίνεσθαι τοὺς ἐντυγχάνοντας. ὄχλων
· δὲ θυμοὺς καὶ λῃστῶν ὠμότητας καὶ κληρονόμων ἀδικίας,
· ἔτι δὲ λοιμοὺς ἀέρων καὶ θάλασσαν † εὐβραγκήν, ὑφ’ ἧς
· Ἐπίκουρος ὀλίγον ἐδέησε καταποθῆναι πλέων εἰς Λάμ‐
· ψακον, ὡς γράφει, τί ἂν λέγοι τις; ἀρκεῖ γὰρ ἡ φύσις τῆς
10 σαρκός, ὕλην ἔχουσα νόσων ἐν ἑαυτῇ καὶ τοῦτο δὴ τὸ

· παιζόμενον ’ἐκ τοῦ βοὸς τοὺς ἱμάντασ’ λαμβάνουσα τὰς
· ἀλγηδόνας ἐκ τοῦ σώματος, ὁμοίως τοῖς τε φαύλοις καὶ
· τοῖς ἐπιεικέσι τὸν βίον ἐπισφαλῆ ποιεῖν καὶ φοβερόν,
· ἄνπερ ἐπὶ σαρκὶ καὶ τῇ περὶ σάρκα ἐλπίδι μάθωσιν ἄλλῳ δὲ

· μηθενὶ χαίρειν καὶ θαρρεῖν, | ὡς Ἐπίκουρος ἔν τ’ ἄλλοις
· πολλοῖς γέγραφε καὶ τούτοις ἃ ἔστι περὶ Τέλους.
· Οὐ μόνον τοίνυν ἄπιστον καὶ ἀβέβαιον ἀρχὴν λαμβά‐
· νουσι τοῦ ἡδέως ζῆν ἀλλὰ καὶ παντάπασιν εὐκαταφρόνη‐
5 τον καὶ μικράν, εἴπερ αὐτοῖς κακῶν ἀποφυγὴ τὸ χαρτόν
· ἐστι καὶ τὸ ἀγαθόν, ἄλλο δ’ οὐδὲν διανοεῖσθαί φασιν, οὐδ’
· ὅλως τὴν φύσιν ἔχειν ὅποι τεθήσεται τὸ ἀγαθόν, εἰ μὴ
· μόνον, ὅθεν ἐξελαύνεται τὸ κακὸν αὐτῆς, ὥς φησι Μητρό‐
· δωρος ἐν τοῖς πρὸς τοὺς Σοφιστάς (fr. 28)· ’ὥστε τοῦτ’
10 αὐτὸ 〈τὸ〉 ἀγαθόν ἐστι, τὸ φυγεῖν τὸ κακόν· ἔνθα γὰρ
· τεθήσεται τἀγαθόν, οὐκ ἔστιν, ὅταν μηθὲν ἔτι ὑπεξίῃ μήτ’

· ἀλγεινὸν μήτε λυπηρόν.’ ὅμοια δὲ καὶ τὰ Ἐπικούρου
· λέγοντος τὴν τοῦ ἀγαθοῦ φύσιν ἐξ αὐτῆς τῆς φυγῆς τοῦ
· κακοῦ καὶ τῆς μνήμης καὶ ἐπιλογίσεως καὶ χάριτος, ὅτι
· τοῦτο συμβέβηκεν αὐτῷ, γεννᾶσθαι· ’τὸ γὰρ ποιοῦν’ φησίν
5 ’ἀνυπέρβλητον γῆθος τὸ † παρ’ αὐτὸν πεφυγμένον μέγα
· κακόν· καὶ αὕτη φύσις ἀγαθοῦ, ἄν τις ὀρθῶς ἐπιβάλῃ,
· ἔπειτα σταθῇ καὶ μὴ κενῶς περιπατῇ περὶ ἀγαθοῦ θρυ‐
· λῶν.‘ φεῦ τῆς μεγάλης ἡδονῆς τῶν ἀνδρῶν καὶ μακαριότη‐
· τος, ἣν καρποῦνται χαίροντες ἐπὶ τῷ μὴ κακοπαθεῖν μηδὲ
10 λυπεῖσθαι μηδ’ ἀλγεῖν. ἆρ’ οὐκ ἄξιόν ἐστιν ἐπὶ τούτοις καὶ
· φρονεῖν καὶ λέγειν ἃ λέγουσιν, ἀφθάρτους καὶ ἰσοθέους

· ἀποκαλοῦντες αὑτοὺς καὶ δι’ ὑπερβολὰς καὶ ἀκρότητας
· ἀγαθῶν εἰς βρόμους καὶ ὀλολυγμοὺς ἐκβακχεύοντες ὑπὸ
· τῆς ἡδονῆς, ὅτι τῶν ἄλλων περιφρονοῦντες ἐξευρήκασι
· μόνοι θεῖον ἀγαθὸν καὶ μέγα τὸ μηδὲν ἔχειν κακόν; ὥστε
5 μήτε συῶν ἀπολείπεσθαι μήτε προβάτων εὐδαιμονίᾳ, τὸ τῇ
· σαρκὶ καὶ τῇ ψυχῇ περὶ τῆς σαρκὸς ἱκανῶς ἔχειν μακά‐
· ριον τιθεμένους. ἐπεὶ τοῖς γε κομψοτέροις καὶ γλαφυρω‐
· τέροις τῶν ζῴων οὐκ ἔστι φυγὴ κακοῦ τέλος, ἀλλὰ καὶ
· πρὸς ᾠδὰς ἀπὸ κόρου τρέπεται καὶ νήξεσι χαίρει καὶ πτή‐
10 σεσι καὶ ἀπομιμεῖσθαι παίζοντα φωνάς τε παντοδαπὰς καὶ

· ψόφους ὑφ’ ἡδονῆς καὶ γαυρότητος ἐπιχειρεῖ· καὶ πρὸς
· ἄλληλα χρῆται φιλοφροσύναις καὶ σκιρτήσεσιν, ὅταν ἐκ‐
· φύγῃ τὸ κακόν, τἀγαθὸν πεφυκότα ζητεῖν, μᾶλλον δ’ ὅλως
· πᾶν τὸ ἀλγεινὸν καὶ τὸ ἀλλότριον ὡς ἐμποδὼν ὄντα τῇ δι‐
5 ώξει τοῦ οἰκείου καὶ κρείττονος ἐξωθοῦντα τῆς φύσεως.
· Τὸ γὰρ ἀναγκαῖον οὐκ ἀγαθόν ἐστιν, ἀλλ’ ἐπέκεινα
· τῆς φυγῆς τῶν κακῶν κεῖται τὸ ἐφετὸν καὶ τὸ αἱρετὸν καὶ
· νὴ Δία τὸ ἡδὺ καὶ οἰκεῖον, ὡς Πλάτων ἔλεγε, καὶ ἀπηγό‐
· ρευε τὰς λυπῶν καὶ πόνων ἀπαλλαγὰς ἡδονὰς μὴ νομίζειν,
10 ἀλλ’ οἷόν τινα σκιαγραφίαν ἢ μῖξιν οἰκείου καὶ ἀλλοτρίου,
· καθάπερ λευκοῦ καὶ μέλανος, *** ἀπὸ τοῦ κάτω πρὸς τὸ

· μέσον ἀναφερομένων, ἀπειρίᾳ δὲ τοῦ ἄνω καὶ ἀγνοίᾳ τὸ
· μέσον ἄκρον ἡγουμένων εἶναι καὶ πέρας· ὥσπερ Ἐπί‐
· κουρος ἡγεῖται καὶ Μητρόδωρος, οὐσίαν τἀγαθοῦ καὶ
· ἀκρότητα τὴν τοῦ κακοῦ φυγὴν τιθέμενοι καὶ χαίροντες
5 ἀνδραπόδων τινὰ χαρὰν ἢ δεσμίων ἐξ εἱργμοῦ λυθέντων
· ἀσμένως ἀλειψαμένων καὶ ἀπολουσαμένων μετ’ αἰκίας καὶ
· μάστιγας, ἐλευθέρας δὲ καὶ καθαρᾶς καὶ ἀμιγοῦς καὶ
· ἀμωλωπίστου χαρᾶς ἀγεύστων καὶ ἀθεάτων. οὐ γάρ, εἰ
· τὸ ψωριᾶν τὴν σάρκα καὶ λημᾶν τὸν ὀφθαλμὸν ἀλλότριον,
10 ἤδη καὶ τὸ κνᾶσθαι καὶ τὸ ἀπομάττεσθαι θαυμάσιον· οὐδ’

· εἰ τὸ ἀλγεῖν καὶ φοβεῖσθαι τὰ θεῖα καὶ ταράττεσθαι τοῖς
· ἐν Ἅιδου κακόν, ἡ τούτων ἀποφυγὴ μακάριον καὶ ζηλω‐
· τόν. ἀλλὰ μικρόν τινα τόπον καὶ γλίσχρον ἀποφαίνουσι
· τῆς χαρᾶς, ἐν ᾧ στρέφεται καὶ κυλινδεῖται, μέχρι τοῦ μὴ
5 ταράττεσθαι τοῖς ἐν Ἅιδου κακοῖς [ἡ τούτων] παρὰ τὰς
· κενὰς δόξας προϊοῦσα καὶ τοῦτο ποιουμένη τῆς σοφίας

· τέλος, | ὃ δόξειεν 〈ἂν〉 αὐτόθεν ὑπάρχειν τοῖς ἀλόγοις. εἰ
· γὰρ πρὸς τὴν ἀπονίαν τοῦ σώματος οὐ διαφέρει πότερον
· δι’ αὑτὸ ἢ φύσει τοῦ πονεῖν ἐκτός ἐστιν, οὐδὲ πρὸς τὴν
· ἀταραξίαν τῆς ψυχῆς μεῖζόν ἐστι τὸ δι’ αὑτὴν ἢ κατὰ
5 φύσιν οὕτως ἔχειν ὥστε μὴ ταράττεσθαι. καίτοι φήσειεν
· ἄν τις οὐκ ἀλόγως ἐρρωμενεστέραν εἶναι διάθεσιν τὴν φύ‐
· σει μὴ δεχομένην τὸ ταράττον ἢ τὴν ἐπιμελείᾳ καὶ λόγῳ
· διαφεύγουσαν. ἔστω δ’ ἔχειν ἐπίσης· καὶ γὰρ οὕτως φα‐
· νοῦνται τῶν θηρίων πλέον οὐδὲν ἔχοντες ἐν τῷ μὴ ταράτ‐
10 τεσθαι τοῖς ἐν Ἅιδου καὶ 〈τοῖς〉 περὶ θεῶν λεγομένοις μηδὲ

· προσδοκᾶν λύπας μηδ’ ἀλγηδόνας ὅρον 〈οὐκ〉 ἐχούσας.
· αὐτὸς γοῦν Ἐπίκουρος εἰπὼν ὡς ’εἰ μηδὲν ἡμᾶς αἱ ὑπὲρ
· τῶν μετεώρων ὑποψίαι ἠνώχλουν ἔτι τε τὰ περὶ θανάτου
· καὶ ἀλγηδόνων, οὐκ ἄν ποτε προσεδεόμεθα φυσιολογίασ’
5 (Κ. δ. 11) εἰς τοῦτ’ ἄγειν ἡμᾶς οἴεται τὸν λόγον, ἐν ᾧ τὰ
· θηρία φύσει καθέστηκεν. οὔτε γὰρ ὑποψίας ἔχει φαύλας
· περὶ θεῶν οὔτε δόξαις κεναῖς ἐνοχλεῖται 〈περὶ〉 τῶν μετὰ
· θάνατον οὐδ’ ὅλως ἐπινοεῖ τι δεινὸν ἐν τούτοις οὐδ’ οἶδε.
· καίτοι εἰ μὲν ἐν τῇ προλήψει τοῦ θεοῦ τὴν πρόνοιαν ἀπ‐
10 έλιπον, ἐφαίνοντ’ ἂν ἐλπίσι χρησταῖς πλέον ἔχοντες οἱ φρό‐
· νιμοι τῶν θηρίων πρὸς τὸ ἡδέως ζῆν· ἐπεὶ δὲ τέλος ἦν τοῦ
· περὶ θεῶν λόγου τὸ μὴ φοβεῖσθαι θεὸν ἀλλὰ παύσασθαι

· ταραττομένους, βεβαιότερον οἶμαι τοῦθ’ ὑπάρχειν τοῖς ὅλως
· μὴ νοοῦσι θεὸν ἢ τοῖς νοεῖν μὴ βλάπτοντα μεμαθηκόσιν.
· οὐ γὰρ ἀπήλλακται δεισιδαιμονίας ἀλλ’ οὐδὲ περιπέπτω‐
· κεν, οὐδ’ ἀποτέθειται τὴν ταράττουσαν ἔννοιαν περὶ τῶν
5 θεῶν ἀλλ’ οὐδ’ εἴληφε. τὰ δ’ αὐτὰ περὶ τῶν ἐν Ἅιδου
· λεκτέον· τὸ μὲν γὰρ ἐλπίζειν χρηστὸν ἀπ’ ἐκείνων οὐδε‐
· τέροις ὑπάρχει, τοῦ δ’ ὑποπτεύειν καὶ φοβεῖσθαι 〈τὰ〉 μετὰ
· θάνατον ἧττον μέτεστιν οἷς οὐ γίνεται θανάτου πρόληψις
· ἢ τοῖς προλαμβάνουσιν ὡς οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς ὁ θάνατος. πρὸς
10 μέν γε τούτους ἐστίν, ἐφ’ ὅσον διαλογίζονταί τι καὶ σκο‐

· ποῦσι, τὰ δ’ ὅλως ἀπήλλακται τοῦ φροντίζειν τῶν οὐ πρὸς
· ἑαυτά, πληγὰς δὲ φεύγοντα καὶ τραύματα καὶ φόνους
· τοῦτο τοῦ θανάτου δέδοικεν, ὃ καὶ τούτοις φοβερόν ἐστιν.
· Ἃ μὲν οὖν λέγουσιν αὑτοῖς ὑπὸ σοφίας παρεσκευα‐
5 σμένα, τοιαῦτά ἐστιν· ὧν δ’ ἑαυτοὺς ἀφαιροῦνται καὶ
· ἀπελαύνουσιν, ἤδη σκοπῶμεν. τὰς μὲν γὰρ ἐπὶ σαρκὸς
· εὐπαθείᾳ τῆς ψυχῆς διαχύσεις, ἐὰν ὦσι μέτριαι, μηθὲν
· ἐχούσας μέγα μηδ’ ἀξιόλογον, ἂν δ’ ὑπερβάλλωσι, πρὸς
· τῷ κενῷ καὶ ἀβεβαίῳ φορτικὰς φαινομένας καὶ θρασείας
10 οὐδὲ ψυχικὰς ἄν τις οὐδὲ χαράς, ἀλλὰ σωματικὰς ἡδονὰς

· καὶ οἷον ἐπιμειδιάσεις καὶ συνεπιθρύψεις προσείποι τῆς
· ψυχῆς. ἃς δ’ ἄξιον καὶ δίκαιον εὐφροσύνας καὶ χαρὰς
· νομίζεσθαι, καθαραὶ μέν εἰσι τοῦ ἐναντίου καὶ σφυγμὸν
· οὐδένα κεκραμένον οὐδὲ δηγμὸν οὐδὲ μετάνοιαν ἔχουσιν,
5 οἰκεῖον δὲ τῇ ψυχῇ καὶ ψυχικὸν ἀληθῶς καὶ γνήσιον καὶ
· οὐκ ἐπείσακτον αὐτῶν τἀγαθόν ἐστιν οὐδ’ ἄλογον, ἀλλ’
· εὐλογώτατον ἐκ τοῦ θεωρητικοῦ καὶ φιλομαθοῦς ἢ πρα‐
· κτικοῦ καὶ φιλοκάλου τῆς διανοίας φυόμενον. ὧν ὅσας
· ἑκάτερον καὶ ἡλίκας ἡδονὰς ἀναδίδωσιν, οὐκ ἄν τις ἀνύ‐
10 σειε διελθεῖν προθυμούμενος· ὑπομνῆσαι δὲ βραχέως 〈αἵ
· τε μαθήσεις〉 αἵ θ’ ἱστορίαι πάρεισι πολλὰς μὲν ἐπιτερ‐

· πεῖς διατριβὰς ἔχουσαι τὸ δ’ ἐπιθυμοῦν ἀεὶ τῆς ἀληθοῦς
· ἀκόρεστον καταλείπουσαι καὶ ἄπληστον ἡδονῆς· δι’ ἣν
· οὐδὲ τὸ ψεῦδος ἀμοιρεῖ χάριτος, ἀλλὰ καὶ πλάσμασι καὶ
· ποιήμασι τοῦ πιστεύεσθαι μὴ προσόντος ἔνεστιν ὅμως

· τὸ πεῖθον. | ἐννόει γάρ, ὡς δακνόμενοι τὸν Πλάτωνος
· ἀναγινώσκομεν Ἀτλαντικὸν καὶ τὰ τελευταῖα τῆς Ἰλιά‐
· δος, οἷον ἱερῶν κλειομένων ἢ θεάτρων ἐπιποθοῦντες τοῦ
· μύθου τὸ λειπόμενον. αὐτῆς δὲ τῆς ἀληθείας ἡ μάθησις
5 οὕτως ἐράσμιόν ἐστι καὶ ποθεινὸν ὡς τὸ ζῆν καὶ τὸ εἶναι,
· διὰ τὸ γινώσκειν· τοῦ δὲ θανάτου τὰ σκυθρωπότατα λήθη
· καὶ ἄγνοια καὶ σκότος. ᾗ καὶ νὴ Δία μάχονται τοῖς φθεί‐
· ρουσι τῶν ἀποθανόντων τὴν αἴσθησιν ὀλίγου δεῖν ἅπαν‐
· τες, ὡς ἐν μόνῳ τῷ αἰσθανομένῳ καὶ γινώσκοντι τῆς
10 ψυχῆς τιθέμενοι τὸ ζῆν καὶ τὸ εἶναι καὶ τὸ χαίρειν. ἔστι

· γὰρ καὶ τοῖς ἀνιῶσι τὸ μεθ’ ἡδονῆς τινος ἀκούεσθαι· καὶ
· ταραττόμενοι πολλάκις ὑπὸ τῶν λεγομένων καὶ κλαίοντες
· ὅμως λέγειν κελεύομεν, ὥσπερ οὗτος·
·
· ’οἴμοι πρὸς αὐτῷ γ’ εἰμὶ τῷ δεινῷ λέγειν.’ —
5 ’κἄγωγ’ ἀκούειν· ἀλλ’ ὅμως ἀκουστέον’
· (Soph. O. R. 1169).
·
· ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἔοικε τῆς περὶ τὸ πάντα γινώσκειν ἡδονῆς
· ἀκρασία τις εἶναι καὶ ῥύσις ἐκβιαζομένη τὸν λογισμόν,
· ὅταν δὲ μηδὲν ἔχουσα βλαβερὸν ἢ λυπηρὸν ἱστορία καὶ
10 διήγησις ἐπὶ πράξεσι καλαῖς καὶ μεγάλαις προσλάβῃ λό‐
· γον ἔχοντα δύναμιν καὶ χάριν, ὡς τὸν Ἡροδότου τὰ Ἑλλη‐
· νικὰ καὶ τὰ Περσικὰ τὸν Ξενοφῶντος, ’ὅσσα θ’ Ὅμηρος

· ἐθέσπισε θέσκελα εἰδώσ’, ἢ ἃς Περιόδους Εὔδοξος ἢ
· Κτίσεις καὶ Πολιτείας Ἀριστοτέλης ἢ Βίους ἀνδρῶν Ἀρι‐
· στόξενος (fr. 10a W.) ἔγραψεν, οὐ μόνον μέγα καὶ πολὺ τὸ
· εὐφραῖνον ἀλλὰ καὶ καθαρὸν καὶ ἀμεταμέλητόν ἐστι. τίς
5 δ’ ἂν φάγοι πεινῶν καὶ πίοι διψῶν τὰ Φαιάκων ἥδιον ἢ
· διέλθοι τὸν Ὀδυσσέως ἀπόλογον τῆς πλάνης; τίς δ’ ἂν
· ἡσθείη συναναπαυσάμενος τῇ καλλίστῃ γυναικὶ μᾶλλον ἢ
· προσαγρυπνήσας οἷς γέγραφε περὶ Πανθείας Ξενοφῶν ἢ
· περὶ Τιμοκλείας Ἀριστόβουλος ἢ Θήβης Θεόπομπος;
10 Ἀλλὰ ταῦτα *** τῆς ψυχῆς, ἐξωθοῦσι δὲ καὶ τὰς

· ἀπὸ τῶν μαθημάτων. καίτοι ταῖς μὲν ἱστορίαις ἁπλοῦν
· τι καὶ λεῖον ἔστιν, αἱ δ’ ἀπὸ γεωμετρίας καὶ ἀστρολογίας
· καὶ ἁρμονικῆς δριμὺ καὶ ποικίλον ἔχουσαι τὸ δέλεαρ οὐθὲν
· τῶν ἀγωγίμων ἀποδέουσιν, ἕλκουσαι καθάπερ ἴυγξι τοῖς
5 διαγράμμασιν· ὧν ὁ γευσάμενος, ἄνπερ ἔμπειρος ᾖ, τὰ
· Σοφοκλέους περίεισιν ᾄδων (fr. 224)
·
· ‘μουσομανεῖ † δὲ λάφθην δαν καὶ τὸ ποτιδειραν,
· εὔχομαι δ’ ἔκ τε λύρας ἔκ τε νόμων,
· οὓς Θαμύρας περίαλλα μουσοποιεῖ’
·
10 καὶ νὴ Δί’ Εὔδοξος καὶ Ἀρίσταρχος καὶ Ἀρχιμήδης. ὅπου
· γὰρ οἱ φιλογραφοῦντες οὕτως ἄγονται τῇ πιθανότητι τῶν

· ἔργων, ὥστε Νικίαν γράφοντα τὴν Νεκυίαν ἐρωτᾶν πολ‐
· λάκις τοὺς οἰκέτας εἰ ἠρίστηκε, Πτολεμαίου δὲ τοῦ βασι‐
· λέως ἑξήκοντα τάλαντα τῆς γραφῆς συντελεσθείσης πέμ‐
· ψαντος αὐτῷ, μὴ λαβεῖν μηδ’ ἀποδόσθαι τὸ ἔργον, τίνας
5 οἰόμεθα καὶ πηλίκας ἡδονὰς ἀπὸ γεωμετρίας δρέπεσθαι
· καὶ ἀστρολογίας Εὐκλείδην γράφοντα τὰ διοπτικὰ καὶ
· Φίλιππον ἀποδεικνύντα περὶ τοῦ σχήματος τῆς σελήνης
· καὶ Ἀρχιμήδην ἀνευρόντα τῇ γωνίᾳ τὴν διάμετρον τοῦ
· ἡλίου τηλικοῦτον τοῦ μεγίστου κύκλου μέρος οὖσαν, ἡλί‐
10 κον ἡ γωνία τῶν τεσσάρων ὀρθῶν, καὶ Ἀπολλώνιον καὶ
· Ἀρίσταρχον ἑτέρων τοιούτων εὑρετὰς γενομένους, ὧν νῦν

· ἡ θέα καὶ κατανόησις ἡδονάς τε μεγάλας καὶ φρόνημα
· θαυμάσιον ἐμποιεῖ τοῖς μανθάνουσιν; καὶ οὐκ ἄξιον οὐ‐
· δαμῇ τὰς ἐκ ’τῶν ὀπτανίων καὶ ματρυλείων ἡδονὰσ’

· ἐκείνας | παραβάλλοντα ταύταις καταισχύνειν τὸν Ἑλι‐
· κῶνα καὶ τὰς Μούσας,
·
· ’ἔνθ’ οὔτε ποιμὴν ἀξιοῖ φέρβειν βοτὰ
· οὔτ’ ἦλθέ πω σίδαροσ’ (Eur. Hipp. 75)·
·
5 ἀλλ’ αὗται μέν εἰσιν ὡς ἀληθῶς ’ἀκήρατοι’ νομαὶ ’μελις‐
· σῶν’, ἐκεῖνα δὲ συῶν καὶ τράγων κνησμοῖς ἔοικε, προς‐
· αναπιμπλάντα τῆς ψυχῆς τὸ παθητικώτατον. ἔστι μὲν
· οὖν ποικίλον καὶ ἰταμὸν τὸ φιλήδονον, οὔπω δέ τις ἐρωμέ‐
· νῃ πλησιάσας ὑπὸ χαρᾶς ἐβουθύτησεν οὐδ’ ηὔξατό τις ἐμ‐
10 πλησθεὶς ὄψων ἢ πεμμάτων βασιλικῶν εὐθὺς ἀποθανεῖν·
· Εὔδοξος δ’ ηὔχετο παραστὰς τῷ ἡλίῳ καὶ καταμαθὼν τὸ

· σχῆμα τοῦ ἄστρου καὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ εἶδος ὡς ὁ
· Φαέθων καταφλεγῆναι, καὶ Πυθαγόρας ἐπὶ τῷ διαγράμ‐
· ματι βοῦν ἔθυσεν, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος·
·
· ’ἡνίκα Πυθαγόρης τὸ περικλεὲς εὕρετο γράμμα,
5 κεῖνος ἐφ’ ᾧ λαμπρὴν ἤγαγε βουθυσίην,’
5
· εἴτε περὶ τῆς ὑποτεινούσης ὡς ἴσον δύναται ταῖς περι‐
· εχούσαις τὴν ὀρθήν, εἴτε [πρόβλημα] περὶ τοῦ χωρίου τῆς
· παραβολῆς. Ἀρχιμήδην δὲ βίᾳ τῶν διαγραμμάτων ἀπο‐
· σπῶντες ὑπήλειφον οἱ θεράποντες· ὁ δ’ ἐπὶ τῆς κοιλίας
10 ἔγραφε τὰ σχήματα τῇ στλεγγίδι, καὶ λουόμενος ὥς

· φασιν ἐκ τῆς ὑπερχύσεως ἐννοήσας τὴν τοῦ στεφάνου
· μέτρησιν οἷον ἔκ τινος κατοχῆς ἢ ἐπιπνοίας ἐξήλατο βοῶν
· ’εὕρηκα’, καὶ τοῦτο πολλάκις φθεγγόμενος ἐβάδιζεν. οὐ‐
· δενὸς δ’ ἀκηκόαμεν οὔτε γαστριμάργου περιπαθῶς οὕτως
5 ’βέβρωκα’ βοῶντος οὔτ’ ἐρωτικοῦ ’πεφίληκα’, μυρίων
· μυριάκις ἀκολάστων γεγονότων καὶ ὄντων· ἀλλὰ καὶ
· βδελυττόμεθα τοὺς μεμνημένους δείπνων ἐμπαθέστερον,
· ὡς ἐφ’ ἡδοναῖς μικραῖς καὶ μηδενὸς ἀξίαις ὑπερασμενί‐
· ζοντας. Εὐδόξῳ δὲ καὶ Ἀρχιμήδει καὶ Ἱππάρχῳ συνεν‐
10 θουσιῶμεν, καὶ Πλάτωνι πειθόμεθα περὶ τῶν μαθημά‐

· των, ὡς ἀμελούμενα δι’ ἄγνοιαν καὶ ἀπειρίαν ’ὅμως βίᾳ
· ὑπὸ χάριτος αὐξάνεται’ (Rep. 528c).
· Ταύτας μέντοι τὰς τηλικαύτας καὶ τοσαύτας ἡδο‐
· νὰς ὥσπερ ἀεννάους 〈ποταμοὺς〉 ἐκτρέποντες οὗτοι καὶ
5 ἀποστρέφοντες οὐκ ἐῶσι γεύεσθαι τοὺς πλησιάσαντας
· αὐτοῖς, ἀλλὰ τοὺς μὲν ’ἐπαραμένους τὰ ἀκάτια’ φεύγειν
· ἀπ’ αὐτῶν κελεύουσι, Πυθοκλέους δὲ πάντες καὶ πᾶσαι
· δέονται δι’ Ἐπικούρου καὶ ἀντιβολοῦσιν, ὅπως οὐ ζηλώ‐
· σει τὴν ἐλευθέριον καλουμένην παιδείαν· Ἀπελλῆν δέ τινα
10 θαυμάζοντες καὶ ὑπερασπαζόμενοι γράφουσιν ὅτι τῶν
· μαθημάτων ἀποσχόμενος ἐξ ἀρχῆς καθαρὸν ἑαυτὸν ἐτή‐

· ρησε. περὶ δὲ τῆς ἱστορίας, ἵνα τὴν ἄλλην ἀνηκοί̈αν ἐάσω,
· παραθήσομαι μόνα τὰ Μητροδώρου, γράφοντος ἐν τοῖς
· περὶ Ποιημάτων (fr. 24)· ’ὅθεν μηδ’ εἰδέναι φάσκων, μεθ’
· ὁποτέρων ἦν ὁ Ἕκτωρ, ἢ τοὺς πρώτους στίχους τῆς
5 Ὁμήρου ποιήσεως ἢ πάλιν τὰ ἐν μέσῳ, μὴ ταρβήσῃς.’
· Ὅτι τοίνυν αἱ τοῦ σώματος ἡδοναὶ καθάπερ οἱ ἐτησίαι
· μαραίνονται μετὰ τὴν ἀκμὴν καὶ ἀπολήγουσιν, οὐ λέληθε
· τὸν Ἐπίκουρον. διαπορεῖ γοῦν, εἰ γέρων ὁ σοφὸς ὢν καὶ
· μὴ δυνάμενος πλησιάζειν ἔτι ταῖς τῶν καλῶν ἁφαῖς χαίρει
10 καὶ ψηλαφήσεσιν, οὐ τὰ αὐτὰ μέντοι Σοφοκλεῖ διανο‐
· ούμενος ἀσμένως ἐκφυγόντι τὴν ἡδονὴν ταύτην ὥσπερ

· ἄγριον καὶ λυττῶντα δεσπότην. ἀλλ’ ἔδει γε τοὺς ἀπολαυ‐
· στικοὺς ὁρῶντας ὅτι πολλὰς ἀφαυαίνει τῶν ἡδονῶν τὸ
· γῆρας ’ἥ τ’ Ἀφροδίτη τοῖς γέρουσιν ἄχθεται’ κατ’ Εὐρι‐

· πίδην (fr. 23), | ταύτας μάλιστα συνάγειν τὰς ἡδονάς,
· ὥσπερ εἰς πολιορκίαν ἄσηπτα σιτία καὶ ἄφθαρτα παρα‐
· τιθεμένους, εἶτ’ ἄγειν ἀφροδίσια τοῦ βίου καὶ μεθεόρ‐
· τους καλὰς ἐν ἱστορίαις καὶ ποιήμασι διατρίβοντας ἢ
5 προβλήμασι μουσικοῖς καὶ γεωμετρικοῖς. οὐ γὰρ ἂν ἐπῆλ‐
· θεν αὐτοῖς εἰς νοῦν βαλέσθαι τὰς τυφλὰς καὶ νωδὰς ἐκεί‐
· νας ψηλαφήσεις καὶ ἐπιπηδήσεις τοῦ ἀκολάστου μεμαθη‐
· κόσιν, εἰ μηδὲν ἄλλο, γράφειν περὶ Ὁμήρου καὶ περὶ Εὐρι‐
· πίδου, ὡς Ἀριστοτέλης καὶ Ἡρακλείδης καὶ Δικαίαρχος.
10 ἀλλ’ οἶμαι τοιούτων ἐφοδίων μὴ φροντίσαντες, τῆς δ’

· ἄλλης αὐτῶν πραγματείας ἀτερποῦς καὶ ξηρᾶς, ὥσπερ
· αὐτοὶ τὴν ἀρετὴν λέγουσιν, οὔσης ἥδεσθαι πάντως ἐθέ‐
· λοντες, τοῦ δὲ σώματος ἀπαγορεύοντος, αἰσχρὰ καὶ ἄωρα
· πράττειν ὁμολογοῦσι, τῶν τε προτέρων ἡδονῶν ἀναμι‐
5 μνήσκοντες ἑαυτοὺς καὶ χρώμενοι ταῖς παλαιαῖς ἀπορίᾳ
· προσφάτων ὥσπερ τεταριχευμέναις, καὶ νεκρὰς ἄλλας
· πάλιν καὶ τεθνηκυίας οἷον ἐν τέφρᾳ ψυχρᾷ τῇ σαρκὶ κι‐
· νοῦντες παρὰ φύσιν καὶ ἀναζωπυροῦντες, ἅτε δὴ μηδὲν
· οἰκεῖον ἡδὺ μηδὲ χαρᾶς ἄξιον ἔχοντες ἐν τῇ ψυχῇ παρ‐
10 εσκευασμένον.
· Καίτοι τὰ ἄλλα μὲν ὡς ἡμῖν ἐπῆλθεν εἴρηται,

· μουσικὴν δ’ ὅσας ἡδονὰς καὶ χάριτας οἵας φέρουσαν ἀπο‐
· στρέφονται καὶ φεύγουσι, 〈καὶ〉 βουλόμενος οὐκ ἄν τις
· ἐκλάθοιτο, δι’ ἀτοπίαν ὧν Ἐπίκουρος λέγει, φιλοθέωρον
· μὲν ἀποφαίνων τὸν σοφὸν ἐν ταῖς Διαπορίαις καὶ χαί‐
5 ροντα παρ’ ὁντινοῦν ἕτερον ἀκροάμασι καὶ θεάμασι Διο‐
· νυσιακοῖς, προβλήμασι δὲ μουσικοῖς καὶ κριτικῶν φιλο‐
· λόγοις ζητήμασιν οὐδὲ παρὰ πότον διδοὺς χώραν, ἀλλὰ
· καὶ τοῖς φιλομούσοις τῶν βασιλέων παραινῶν στρατιω‐
· τικὰ διηγήματα καὶ φορτικὰς βωμολοχίας ὑπομένειν μᾶλ‐
10 λον ἐν τοῖς συμποσίοις ἢ λόγους περὶ μουσικῶν καὶ ποιη‐

· τικῶν προβλημάτων περαινομένους. ταυτὶ γὰρ ἐτόλμησε
· γράφειν ἐν τῷ περὶ Βασιλείας, ὥσπερ Σαρδαναπάλῳ
· γράφων ἢ Νανάρῳ τῷ σατραπεύσαντι Βαβυλῶνος. οὐδὲ
· γὰρ Ἱέρων γ’ ἂν οὐδ’ Ἄτταλος οὐδ’ Ἀρχέλαος ἐπείσθη‐
5 σαν Εὐριπίδην καὶ Σιμωνίδην καὶ Μελανιππίδην καὶ
· Κράτητας καὶ Διοδότους ἀναστήσαντες ἐκ τῶν συμπο‐
· σίων κατακλῖναι Κάρδακας καὶ Ἀγριάνας μεθ’ ἑαυτῶν
· καὶ Καλλίας γελωτοποιοὺς καὶ Θρασωνίδας τινὰς καὶ
· Θρασυλέοντας, ὀλολυγμοὺς καὶ κροτοθορύβους ποιοῦντας.
10 εἰ δὲ Πτολεμαῖος ὁ πρῶτος συναγαγὼν τὸ μουσεῖον τού‐

· τοις ἐνέτυχε τοῖς καλοῖς καὶ βασιλικοῖς παραγγέλμασιν,
· ἆρ’ οὐκ ἂν εἶπε ‘τοῖς Σαμίοις, ὦ Μοῦσα, τίς ὁ φθόνος;’
· Ἀθηναίων γὰρ οὐδενὶ πρέπει ταῖς Μούσαις οὕτως ἀπ‐
· εχθάνεσθαι καὶ πολεμεῖν,
·
5 ’ὅσσα δὲ μὴ πεφίληκε Ζεύς, ἀτύζονται βοὰν
· Πιερίδων ἀίοντα’ (Pind. Pyth. 1, 13).
·
· τί λέγεις, ὦ Ἐπίκουρε; κιθαρῳδῶν καὶ αὐλητῶν ἕωθεν
· ἀκροασόμενος εἰς τὸ θέατρον βαδίζεις, ἐν δὲ συμποσίῳ
· Θεοφράστου περὶ συμφωνιῶν διαλεγομένου καὶ Ἀριστο‐
10 ξένου περὶ μεταβολῶν καὶ Ἀριστοτέλους περὶ Ὁμήρου τὰ
· ὦτα καταλήψῃ ταῖς χερσὶ δυσχεραίνων καὶ βδελυττόμε‐
· νος; εἶτ’ οὐκ ἐμμελέστερον ἀποφαίνουσι τὸν Σκύθην

· Ἀτέαν, ὃς Ἰσμηνίου τοῦ αὐλητοῦ ληφθέντος αἰχμαλώτου
· καὶ παρὰ πότον αὐλήσαντος ὤμοσεν ἥδιον ἀκούειν τοῦ
· ἵππου χρεμετίζοντος; οὐχ ὁμολογοῦσι δὲ τῷ καλῷ πολε‐
· μεῖν τὸν ἄσπονδον καὶ ἀκήρυκτον πόλεμον, εἰ μηδεμία
5 ἡδονὴ πρόσεστι; τί σεμνὸν καὶ καθάριον ἀσπάζονται καὶ

· ἀγαπῶσιν; | οὐκ ἦν δὲ πρὸς τὸ ἡδέως ζῆν ἐπιεικέστερον
· μύρα καὶ θυμιάματα δυσχεραίνειν ὡς κάνθαροι καὶ γῦπες
· ἢ κριτικῶν καὶ μουσικῶν λαλιὰν βδελύττεσθαι καὶ φεύ‐
· γειν; ποῖος γὰρ ἂν αὐλὸς ἢ κιθάρα διηρμοσμένη πρὸς
5 ᾠδὴν ἢ τίς χορός ’εὐρύοπα κέλαδον ἀκροσόφων ἀγνύμε‐
· νον διὰ στομάτων’ φθεγγόμενος οὕτως εὔφρανεν Ἐπί‐
· κουρον καὶ Μητρόδωρον, ὡς Ἀριστοτέλη καὶ Θεόφραστον
· καὶ Δικαίαρχον καὶ Ἱερώνυμον οἱ περὶ χορῶν λόγοι καὶ
· διδασκαλιῶν καὶ τὰ [δι’] αὐλῶν προβλήματα καὶ ῥυθμῶν
10 καὶ ἁρμονιῶν; οἷον διὰ τί τῶν ἴσων αὐλῶν ὁ στενότερος
· 〈ὀξύτερον, ὁ δ’ εὐρύτερος〉 βαρύτερον φθέγγεται· καὶ

· διὰ τί, τῆς σύριγγος ἀνασπωμένης, πᾶσιν ὀξύνεται τοῖς
· φθόγγοις, κλινομένης δὲ πάλιν βαρύνεται, καὶ συναχθεὶς
· πρὸς τὸν ἕτερον 〈βαρύτερον〉, διαχθεὶς δ’ ὀξύτερον ἠχεῖ·
· καὶ τί δήποτε τῶν θεάτρων ἂν ἄχυρα τῆς ὀρχήστρας
5 κατασκεδάσῃς, ὁ ἦχος τυφλοῦται, καὶ χαλκοῦν Ἀλέξαν‐
· δρον ἐν Πέλλῃ βουλόμενον ποιῆσαι τὸ προσκήνιον οὐκ
· εἴασεν ὁ τεχνίτης ὡς διαφθεροῦντα τῶν ὑποκριτῶν τὴν
· φωνήν· καὶ τί δήποτε τῶν γενῶν διαχεῖ τὸ χρωματικόν,
· ἡ δ’ ἁρμονία συνίστησιν. ἤθη δὲ ποιητῶν καὶ πλάσματα
10 καὶ διαφοραὶ χαρακτήρων καὶ λύσεις ἀποριῶν ἐν τῷ

· πρέποντι καὶ γλαφυρῷ τὸ οἰκεῖον ἅμα καὶ πιθανὸν ἔχου‐
· σαι τὸ τοῦ Ξενοφῶντος ἐκεῖνο μοι δοκοῦσι (Cyn. 5, 33)
· καὶ τὸν ἐρῶντα ποιεῖν ἐπιλανθάνεσθαι· τοσοῦτον ἡδονῇ
· κρατοῦσιν.
5 Ἧς οὐ μέτεστι τούτοις, ὡς δέ φασιν οὐδὲ βούλονται
· μετεῖναι· κατατείναντες δὲ τὸ θεωρητικὸν εἰς τὸ σῶμα
· καὶ κατασπάσαντες ὥσπερ μολιβδίσι ταῖς τῆς σαρκὸς
· ἐπιθυμίαις οὐδὲν ἀπολείπουσιν ἱπποκόμων ἢ ποιμένων
· χόρτον ἢ καλάμην ἤ τινα πόαν προβαλλόντων, ὡς ταῦτα
10 βόσκεσθαι καὶ τρώγειν προσῆκον αὐτῶν τοῖς θρέμμα‐
· σιν. ἢ γὰρ οὐχ οὕτως ἀξιοῦσι τὴν ψυχὴν ταῖς τοῦ σώματος

· ἡδοναῖς κατασυβωτεῖν, ὅσον ἐλπίσαι τι περὶ σαρκὸς ἢ
· παθεῖν ἢ μνημονεῦσαι χαίρουσαν, οἰκεῖον δὲ μηδὲν ἡδὺ
· μηδὲ τερπνὸν ἐξ αὑτῆς λαμβάνειν μηδὲ ζητεῖν ἐῶντες;
· καίτοι τί γένοιτ’ ἂν ἀλογώτερον ἢ δυοῖν ὄντοιν, ἐξ ὧν ὁ
5 ἄνθρωπος πέφυκε, σώματος καὶ ψυχῆς, ψυχῆς δὲ τάξιν
· ἡγεμονικωτέραν ἐχούσης, σώματος μὲν ἴδιόν τι καὶ κατὰ
· φύσιν καὶ οἰκεῖον ἀγαθὸν εἶναι, ψυχῆς δὲ μηθέν, ἀλλὰ τῷ
· σώματι καθῆσθαι προσβλέπουσαν αὐτὴν καὶ τοῖς μὲν
· τοῦ σώματος πάθεσιν ἐπιμειδιῶσαν καὶ συνηδομένην καὶ
10 συγχαίρουσαν, αὐτὴν δ’ ἀκίνητον ἐξ ἀρχῆς καὶ ἀπαθῆ
· καὶ μηδὲν αἱρετὸν ἔχουσαν μηδ’ ὀρεκτὸν ὅλως μηδὲ χαρ‐

· τόν; ἢ γὰρ ἁπλῶς ἀποκαλυψαμένους ἔδει σαρκοποιεῖν
· τὸν ἄνθρωπον ὅλον, ὥσπερ ἔνιοι ποιοῦσι τὴν τῆς ψυχῆς
· οὐσίαν ἀναιροῦντες, ἢ δύο φύσεις ἐν ἡμῖν διαφόρους ἀπο‐
· λιπόντας ἴδιον ἀπολιπεῖν ἑκατέρας καὶ ἀγαθὸν καὶ κακὸν
5 καὶ οἰκεῖον καὶ ἀλλότριον· ὥσπερ ἀμέλει καὶ τῶν αἰσθή‐
· σεων ἑκάστη πρὸς ἴδιόν τι πέφυκεν αἰσθητόν, εἰ καὶ πάνυ
· συμπαθοῦσιν ἀλλήλαις. ἔστι δὲ τῆς ψυχῆς ἴδιον αἰσθητή‐
· ριον ὁ νοῦς, ᾧ μηθὲν οἰκεῖον ὑποκεῖσθαι, μὴ θέαμα μὴ
· κίνημα μὴ πάθος συγγενὲς οὗ τυγχάνουσα χαίρειν πέ‐
10 φυκε, πάντων ἀλογώτατόν ἐστιν· εἰ μή τι νὴ Δία λέληθα

· συνεπισυκοφαντῶν τοὺς ἄνδρας.’
· Κἀγὼ πρὸς αὐτόν ’οὐχ ἡμῖν γε κριταῖσ’ ἔφην,
· ’ἀλλὰ πάσης ἀφεῖσαι τῆς ἐπηρείας, ὥστε θαρρῶν τὰ
· λοιπὰ τοῦ λόγου πέραινε.’ ’πῶς;’ εἶπεν· ’οὐ γὰρ Ἀριστό‐
5 δημος ἡμᾶς, εἰ σὺ παντάπασιν ἀπηγόρευκας, διαδέξεται;’ |

· ’πάνυ μὲν οὖν’ εἶπεν ὁ Ἀριστόδημος, ’ὅταν ἀποκάμῃς
· ὥσπερ οὗτος· ἔτι δ’ ἀκμάζων, ὦ μακάριε, χρῆσαι σεαυτῷ,
· [καὶ] μὴ δοκῇς ἀπομαλθακίζεσθαι.’ ’καὶ μήν’ ὁ Θέων
· εἶπε ’πάνυ ῥᾴδιόν ἐστι τὸ λειπόμενον· λείπεται δὲ τὸ πρα‐
5 κτικὸν ὅσας ἡδονὰς ἔχει διελθεῖν. αὐτοὶ δὲ δήπου λέγου‐
· σιν ὡς τὸ εὖ ποιεῖν ἥδιόν ἐστι τοῦ 〈εὖ〉 πάσχειν. εὖ δὲ
· ποιεῖν ἔστι μὲν ἀμέλει καὶ διὰ λόγων, τὸ δὲ πλεῖστον ἐν
· πράξει καὶ μέγιστον, ὡς τοὔνομα τῆς εὐεργεσίας ὑφηγεῖ‐
· ται καὶ μαρτυροῦσιν αὐτοί. μικρῷ γὰρ ἔμπροσθεν ἠκούο‐
10 μεν’ ἔφη ’τούτου λέγοντος, οἵας φωνὰς ἀφῆκεν Ἐπίκου‐

· ρος, οἷα δὲ γράμματα τοῖς φίλοις ἔπεμψεν, ὑμνῶν καὶ
· μεγαλύνων Μητρόδωρον, ὡς εὖ τε καὶ νεανικῶς ἐξ ἄστεως
· ἅλαδε κατέβη Μιθρῇ τῷ Σύρῳ βοηθήσων, καὶ ταῦτα
· πράξαντος οὐθὲν τότε τοῦ Μητροδώρου. τίνας οὖν οἰό‐
5 μεθα καὶ πηλίκας ἡδονὰς εἶναι τὰς Πλάτωνος, ὁπηνίκα
· Δίων ὁρμήσας ἀπ’ αὐτοῦ κατέλυσε Διονύσιον καὶ Σικε‐
· λίαν ἠλευθέρωσε; τίνας δ’ Ἀριστοτέλους, ὅτε τὴν πα‐
· τρίδα κειμένην ἐν ἐδάφει πάλιν ἀνέστησε καὶ κατήγαγε
· τοὺς πολίτας; τίνας δὲ Θεοφράστου καὶ Φαινίου τοὺς τῆς
10 πατρίδος ἐκκοψάντων τυράννους; ἰδίᾳ μὲν γὰρ ὅσοις ἐβοή‐

· θησαν ἀνδράσιν, οὐ πυροὺς διαπέμποντες οὐδ’ ἀλφίτων
· μέδιμνον, ὡς Ἐπίκουρος ἐνίοις ἔπεμψεν, ἀλλὰ φεύγοντας
· διαπραξάμενοι κατελθεῖν καὶ δεδεμένους λυθῆναι καὶ
· τέκνα καὶ γυναῖκας ἐστερημένους ἀπολαβεῖν, τί ἂν λέγοι
5 τις ὑμῖν ἀκριβῶς εἰδόσιν; ἀλλὰ τὴν ἀτοπίαν οὐδὲ βουλό‐
· μενον ἔστι τοῦ ἀνθρώπου παρελθεῖν, τὰς μὲν Θεμιστο‐
· κλέους καὶ Μιλτιάδου πράξεις ὑπὸ πόδας τιθεμένου καὶ
· κατευτελίζοντος, ὑπὲρ ἑαυτοῦ δὲ ταυτὶ τοῖς φίλοις γρά‐
· φοντος· ’δαιμονίως τε καὶ μεγαλοπρεπῶς ἐπεμελή‐
10 θητε ἡμῶν τὰ περὶ τὴν τοῦ σίτου κομιδὴν καὶ οὐρανο‐
· μήκη σημεῖα ἐνδέδειχθε τῆς πρὸς ἐμὲ εὐνοίας.’ ὥστ’,

· εἴ τις ἐξεῖλε τὸ σιτάριον ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ φιλοσόφου,
· δόξαν ἂν παραστῆσαι τὰ ῥήματα τῆς χάριτος ὡς ὑπὲρ
· τῆς Ἑλλάδος ὅλης ἢ τοῦ δήμου τῶν Ἀθηναίων ἐλευθερω‐
· θέντος ἢ σωθέντος γραφομένης.
5 Ὅτι μὲν οὖν καὶ πρὸς τὰς τοῦ σώματος ἡδονὰς ἡ
· φύσις δεῖται χορηγίας πολυτελοῦς καὶ οὐκ ἔστιν ἐν μάζῃ
· καὶ φακῇ τὸ ἥδιστον, ἀλλ’ ὄψα καὶ Θάσια καὶ μύρα ’καὶ
· πεπτὰ καὶ κροτητὰ τῆς ξουθοπτέρου πελάνῳ μελίσσης
· ἀφθόνως δεδευμένα’ (Eur. fr. 467) ζητοῦσιν αἱ τῶν
10 ἀπολαυστικῶν ὀρέξεις, καὶ πρός γε τούτοις εὐπρεπεῖς καὶ
· νέας γυναῖκας, οἷα Λεόντιον καὶ Βοίδιον καὶ Ἡδεῖα καὶ

· Νικίδιον ἐνέμοντο περὶ τὸν κῆπον, ἀφῶμεν. ταῖς μέντοι
· τῆς ψυχῆς χαραῖς ὁμολογουμένως μέγεθος ὑποκεῖσθαι δεῖ
· πράξεων καὶ κάλλος ἔργων ἀξιολόγων, εἰ μέλλουσι μὴ
· διάκενοι μηδ’ ἀγεννεῖς καὶ κορασιώδεις ἀλλ’ ἐμβριθεῖς
5 ἔσεσθαι καὶ βέβαιοι καὶ μεγαλοπρεπεῖς. τὸ δὲ † περὶ τοῦ
· πρὸς εὐπαθείας ἐπαίρεσθαι ναυτῶν δίκην ἀφροδίσια ἀγόν‐
· των καὶ μέγα φρονεῖν, ’ὅτι νοσῶν νόσον ἀσκίτην τινὰς
· ἑστιάσεις φίλων συνῆγε καὶ οὐκ ἐφθόνει τῆς προσαγωγῆς
· τοῦ ὑγροῦ τῷ ὕδρωπι καὶ τῶν ἐσχάτων Νεοκλέους λόγων

· μεμνημένος ἐτήκετο τῇ μετὰ δακρύων ἰδιοτρόπῳ ἡδονῇ’,
· ταῦτ’ οὐδεὶς ἂν ὑγιαινόντων εὐφροσύνας ἀληθεῖς ἢ χαρὰς
· ὀνομάσειεν, ἀλλ’ εἴ τις ἔστι καὶ ψυχῆς Σαρδάνιος γέλως,
· ἐν τούτοις ἔστι τοῖς παραβιασμοῖς καὶ κλαυσιγέλωσιν. εἰ
5 δ’ οὖν ταῦτα φήσει τις εὐφροσύνας καὶ χαράς, σκόπει τὰς
· ὑπερβολὰς τῶν ἡδονῶν ἐκείνων· |
·

· ‘ἡμετέραις βουλαῖς Σπάρτη μὲν ἐκείρατο δόξαν’
· καί
·
· ’οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας, ξένε, πατρίδος ἀστήρ’
·
· καί
·
5 ’δίζω, ἤ σε θεὸν μαντεύσομαι ἢ ἄνθρωπον.’
5
· ὅταν δὲ λάβω τὰ Θρασυβούλου καὶ Πελοπίδου πρὸ
· ὀφθαλμῶν κατορθώματα καὶ τὸν ἐν Πλαταιαῖς Ἀριστεί‐
· δην ἢ τὸν ἐν Μαραθῶνι Μιλτιάδην, ἐνταῦθα κατὰ τὸν
· Ἡρόδοτον (VII 139) ’ἐξείργομαι’ γνώμην εἰπεῖν, ὅτι τῷ
10 πρακτικῷ βίῳ τὸ ἡδὺ πλέον ἢ τὸ καλὸν ἔστι. μαρτυρεῖ
· δέ μοι καὶ Ἐπαμεινώνδας εἰπών, ὥς φασιν, ἥδιστον αὐτῷ
· γενέσθαι τὸ τοὺς τεκόντας ζῶντας ἐπιδεῖν τὸ ἐν Λεύκ‐
· τροις τρόπαιον αὐτοῦ στρατηγοῦντος. παραβάλωμεν οὖν

· τῇ Ἐπαμεινώνδου μητρὶ τὴν Ἐπικούρου, χαίρουσαν ὅτι
· τὸν υἱὸν ἐπεῖδεν εἰς τὸ κηπίδιον ἐνδεδυκότα καὶ κοινῇ
· μετὰ τοῦ Πολυαίνου παιδοποιούμενον ἐκ τῆς Κυζικηνῆς
· ἑταίρας. τὴν μὲν γὰρ Μητροδώρου μητέρα καὶ τὴν ἀδελ‐
5 φὴν ὡς ὑπερέχαιρον ἐπὶ τοῖς γάμοις αὐτοῦ 〈καὶ〉 ταῖς
· πρὸς τὸν ἀδελφὸν ἀντιγραφαῖς, ἐκ τῶν βιβλίων δήπου
· δῆλόν ἐστιν. ’ἀλλ’ ἡδέως τε βεβιωκέναι καὶ βρυάζειν καὶ
· καθυμνεῖν τὸν ἑαυτῶν βίον ἐκκραυγάζοντες λέγουσι.’ καὶ
· γὰρ οἱ θεράποντες ὅταν Κρόνια δειπνῶσιν ἢ Διονύσια κατ’
10 ἀγρὸν ἄγωσι περιιόντες, οὐκ ἂν αὐτῶν τὸν ὀλολυγμὸν

· ὑπομείναις καὶ τὸν θόρυβον, ὑπὸ χαρμονῆς καὶ ἀπειρο‐
· καλίας τοιαῦτα ποιούντων καὶ φθεγγομένων
·
· ’’κλίθητι καὶ πίωμεν· οὐ καὶ σιτία
· πάρεστιν; ὦ δύστηνε, μὴ σαυτῷ φθόνει.’
5 οἱ δ’ εὐθὺς ἠλάλαξαν, ἐν δ’ ἐκίρνατο
· οἶνος· φέρων δὲ στέφανον ἀμφέθηκέ τις·
· ὑμνεῖτο δ’ αἰσχρῶς κλῶνα πρὸς καλὸν δάφνης
· ὁ Φοῖβος οὐ προσῳδά· † τήν τ’ ἐναύλιον
· ὠθῶν τις ἐξέκλαγξε † σύγκοιτον φίλην.’
·
10 ἦ γὰρ οὐ τούτοις ἔοικε τὰ Μητροδώρου πρὸς τὸν ἀδελ‐
· φὸν γράφοντος (fr. 41)· ’οὐδὲν δεῖ σῴζειν τοὺς Ἕλληνας
· οὐδ’ ἐπὶ σοφίᾳ στεφάνων παρ’ αὐτῶν τυγχάνειν, ἀλλ’
· ἐσθίειν καὶ πίνειν οἶνον, ὦ Τιμόκρατες, ἀβλαβῶς τῇ

· γαστρὶ καὶ κεχαρισμένως.’ καὶ πάλιν πού φησιν ἐν τοῖς
· αὐτοῖς γράμμασιν ὡς ’καὶ ἐχάρην καὶ ἐθαρσυνάμην, ὅτι
· ἔμαθον παρ’ Ἐπικούρου ὀρθῶς γαστρὶ χαρίζεσθαι’ (fr. 42)·
· καί ’περὶ γαστέρα γάρ, ὦ φυσιολόγε Τιμόκρατες, τὸ
5 ἀγαθόν’ (fr. 40). καὶ γὰρ ὅλον οἱ ἄνθρωποι τῆς
· ἡδονῆς τὸ μέγεθος καθάπερ κέντρῳ καὶ διαστήματι τῇ
· γαστρὶ περιγράφουσι, λαμπρᾶς δὲ καὶ βασιλικῆς καὶ φρό‐
· νημα ποιούσης μέγα καὶ φῶς καὶ γαλήνην ἀληθῶς εἰς
· ἅπαντας ἀναχεομένην χαρᾶς οὐκ ἔστι μετασχεῖν βίον ἀν‐
10 έξοδον καὶ ἀπολίτευτον καὶ ἀφιλάνθρωπον καὶ ἀνενθου‐
· σίαστον εἰς τιμὴν καὶ χάριν ἀνελομένους. οὐ γάρ τι φαῦ‐

· λον ἡ ψυχὴ καὶ μικρὸν οὐδ’ ἀγεννές ἐστιν οὐδ’ ὥσπερ οἱ
· πολύποδες ἄχρι τῶν ἐδωδίμων ἐκτείνει τὰς 〈πλεκτάνας
· τῆς〉 ἐπιθυμίας, ἀλλὰ ταύτην μὲν ὀξύτατος ἀποκόπτει
· κόρος ἀκαρὲς ὥρας μόριον ἀκμάσασαν, τῶν δὲ πρὸς τὸ κα‐
5 λὸν ὁρμῶν καὶ τὴν ἐπὶ τῷ καλῷ τιμὴν καὶ χάριν ’οὐκ ἔστιν
· αὐτῶν μέτρον ὁ τοῦ βίου χρόνοσ’, ἀλλὰ τοῦ παντὸς αἰῶνος
· ἐπιδραττόμενον τὸ φιλότιμον καὶ φιλάνθρωπον ἐξαμιλλᾶ‐
· ται ταῖς πράξεσι καὶ ταῖς χάρισιν ἡδονὰς ἀμηχάνους ἐχού‐
· σαις, ἃς οὐδὲ φεύγοντες οἱ χρηστοὶ διαφεύγειν δύνανται,
10 πανταχόθεν αὐτοῖς ἀπαντώσας καὶ περιεχομένας, ὅταν
· εὐφραίνωσι πολλοὺς εὐεργετοῦντες,
·

· ’ἐρχόμενον δ’ ἀνὰ ἄστυ θεὸν ὣς εἰσορόωσιν’ (θ 173).
·
· ὁ γὰρ οὕτω διαθεὶς ἑτέρους, ὥστε καὶ χαίρειν καὶ γάνυ‐
· σθαι καὶ ποθεῖν ἅψασθαι καὶ προσαγορεῦσαι, δῆλός ἐστι
· καὶ τυφλῷ μεγάλας ἔχων ἐν ἑαυτῷ καὶ καρπούμενος

· ἡδονάς. | ὅθεν οὐδὲ κάμνουσιν ὠφελοῦντες οὐδ’ ἀπαγο‐
· ρεύουσιν, ἀλλὰ τοιαύτας αὐτῶν ἀκούομεν φωνάς ’πολλοῦ
· σε θνητοῖς ἄξιον τίκτει πατήρ’ καί ’μή γε παυσώμεσθα
· δρῶντες εὖ βροτούσ’ (Trag. adesp. 410). καὶ τί δεῖ περὶ
5 τῶν ἄκρως ἀγαθῶν λέγειν; εἰ γάρ τινι τῶν μέσως φαύ‐
· λων μέλλοντι θνήσκειν ὁ κύριος, ἤτοι θεὸς ἢ βασιλεύς,
· ὥραν ἐπιδοίη μίαν, ὥστε χρησάμενον αὐτῇ πρός τινα κα‐
· λὴν πρᾶξιν ἢ πρὸς ἀπόλαυσιν εὐθὺς τελευτᾶν, τίς ἂν ἐν
· τῷ χρόνῳ τούτῳ βούλοιτο μᾶλλον Λαί̈δι συγγενέσθαι καὶ
10 πιεῖν οἶνον Ἀριούσιον ἢ κτείνας Ἀρχίαν ἐλευθερῶσαι τὰς

· Θήβας; ἐγὼ μὲν οὐδένα νομίζω. καὶ γὰρ τῶν μονομάχων
· ὁρῶ τοὺς μὴ παντάπασι θηριώδεις ἀλλ’ Ἕλληνας, ὅταν
· εἰσιέναι μέλλωσι, προκειμένων πολλῶν ἐδεσμάτων καὶ
· πολυτελῶν ἥδιον τὰ γύναια τοῖς φίλοις ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ
5 παρακατατιθεμένους καὶ τοὺς οἰκέτας ἐλευθεροῦντας ἢ
· τῇ γαστρὶ χαριζομένους.
· Ἀλλὰ καί, εἴ τι μέγα περὶ τὰς τοῦ σώματος ἡδονάς,
· κοινόν ἐστι δήπου τοῦτο τοῖς πρακτικῶν πράγμασι· καὶ
· γὰρ ’σῖτον ἔδουσιν’ καὶ ’πίνουσιν αἴθοπα οἶνον’ καὶ μετὰ
10 φίλων ἑστιῶνται πολύ γ’ οἶμαι προθυμότερον ἀπὸ τῶν
· ἀγώνων καὶ τῶν ἔργων, ὡς Ἀλέξανδρος καὶ Ἀγησίλαος

· καὶ νὴ Δία Φωκίων καὶ Ἐπαμεινώνδας, ἢ καθάπερ οὗτοι
· πρὸς πῦρ ἀλειψάμενοι καὶ τοῖς φορείοις ἀτρέμα διασει‐
· σθέντες, ἀλλὰ καταφρονοῦσι τούτων ἐν ἐκείναις ταῖς μεί‐
· ζοσιν ὄντες. τί γὰρ ἂν λέγοι τις Ἐπαμεινώνδαν οὐκ ἐθε‐
5 λήσαντα δειπνεῖν, ὡς ἑώρα πολυτελέστερον τῆς οὐσίας
· τὸ δεῖπνον, ἀλλ’ εἰπόντα πρὸς τὸν φίλον ’ἐγώ σ’ ᾤμην
· θύειν οὐχ ὑβρίζειν’; ὅπου καὶ Ἀλέξανδρος ἀπεώσατο τῆς
· Ἄδας τοὺς μαγείρους αὐτὸς εἰπὼν ἔχειν ἀμείνονας ὀψο‐
· ποιούς, πρὸς μὲν ἄριστον τὴν νυκτοπορίαν πρὸς δὲ δεῖ‐
10 πνον τὴν ὀλιγαριστίαν· Φιλόξενον δὲ γράψαντα περὶ παί‐

· δων καλῶν, εἰ πρίηται, μικρὸν ἐδέησε τῆς ἐπιτροπῆς
· ἀποστῆσαι. καίτοι τίνι μᾶλλον ἐξῆν; ἀλλ’, ὥσπερ φησὶν
· Ἱπποκράτης (Aph. II 46) δυοῖν πόνων τὸν ἥττονα ὑπὸ
· τοῦ μείζονος ἀμαυροῦσθαι, καὶ τῶν ἡδονῶν τὰς σωματι‐
5 κὰς αἱ πρακτικαὶ καὶ φιλότιμοι τῷ χαίροντι τῆς ψυχῆς
· δι’ ὑπερβολὴν καὶ μέγεθος ἐναφανίζουσι καὶ κατασβεν‐
· νύουσιν.
· Εἰ τοίνυν, ὥσπερ λέγουσι, τὸ μεμνῆσθαι τῶν προ‐
· τέρων ἀγαθῶν μέγιστόν ἐστι πρὸς τὸ ἡδέως ζῆν, Ἐπι‐
10 κούρῳ μὲν οὐδ’ ἂν εἷς ἡμῶν πιστεύσειεν ὅτι ταῖς μεγί‐
· σταις ἀλγηδόσι καὶ νόσοις ἐναποθνήσκων ἀντιπαρεπέμ‐

· πετο τῇ μνήμῃ τῶν ἀπολελαυσμένων πρότερον ἡδονῶν.
· εἰκόνα γὰρ ὄψεως ἐν βυθῷ συνταραχθέντι καὶ κλύδωνι
· μᾶλλον ἄν τις ἢ μνήμην ἡδονῆς διαμειδιῶσαν ἐν σφυγμῷ
· τοσούτῳ καὶ σπαραγμῷ σώματος ἐπινοήσειε. τὰς δὲ τῶν
5 πράξεων μνήμας οὐδεὶς ἂν οὐδὲ βουληθεὶς ἐκστήσειεν
· ἑαυτοῦ. πότε[ρον] γὰρ ἢ πῶς οἷόν τ’ ἦν ἐπιλαθέσθαι τῶν
· Ἀρβήλων τὸν Ἀλέξανδρον ἢ τοῦ Λεοντιάδου τὸν Πελο‐
· πίδαν ἢ τῆς Σαλαμῖνος τὸν Θεμιστοκλέα; τὴν μὲν γὰρ ἐν
· Μαραθῶνι μάχην ἄχρι νῦν Ἀθηναῖοι καὶ τὴν ἐν Λεύκτροις
10 Θηβαῖοι καὶ νὴ Δί’ ἡμεῖς τὴν Δαϊφάντου περὶ Ὑάμπολιν
· ἑορτάζομεν, ὡς ἴστε, καὶ θυσιῶν καὶ τιμῶν ἡ Φωκὶς ἐμ‐

· πέπλησται, καὶ οὐδεὶς ἔστιν ἡμῶν, ἐφ’ οἷς αὐτὸς βέβρω‐
· κεν ἢ πέπωκεν οὕτως ἡδόμενος ὡς ἐφ’ οἷς ἐκεῖνοι κατώρ‐
· θωσαν. ἐννοεῖν οὖν πάρεστι, πόση τις εὐφροσύνη καὶ χαρὰ
· καὶ γηθοσύνη συνεβίωσεν αὐτοῖς τοῖς τούτων δημιουργοῖς,
5 ὧν ἐν ἔτεσι πεντακοσίοις καὶ πλείοσιν οὐκ ἀποβέβληκεν
· ἡ μνήμη τὸ εὐφραῖνον.
· ’Καὶ μὴν ἀπὸ δόξης γίνεσθαί τινας ἡδονὰς Ἐπίκουρος

· ὡμολόγει.’ | τί δ’ οὐκ ἔμελλεν αὐτὸς οὕτως σπαργῶν
· περιμανῶς καὶ σφαδάζων πρὸς δόξαν, ὥστε μὴ μόνον ἀπο‐
· λέγεσθαι τοὺς καθηγητὰς μηδὲ Δημοκρίτῳ τῷ τὰ δόγματα
· ῥήμασιν αὐτοῖς ἀφαιρουμένῳ ζυγομαχεῖν περὶ συλλαβῶν
5 καὶ κεραιῶν, σοφὸν δὲ μηδένα φάναι πλὴν αὑτοῦ γεγονέναι
· καὶ τῶν μαθητῶν, ἀλλὰ γράφειν ὡς Κωλώτης μὲν αὐτὸν
· φυσιολογοῦντα προσκυνήσειε γονάτων ἁψάμενος, Νεοκλῆς
· δ’ ὁ ἀδελφὸς εὐθὺς ἐκ παίδων ἀποφαίνοιτο μηδένα σο‐
· φώτερον Ἐπικούρου γεγονέναι μηδ’ εἶναι, ἡ δὲ μήτηρ
10 ἀτόμους ἔσχεν ἐν ἑαυτῇ τοιαύτας, οἷαι συνελθοῦσαι σοφὸν

· ἂν ἐγέννησαν; εἶτ’ οὐχ ὥσπερ Καλλικρατίδας ἔλεγε τὸν
· Κόνωνα μοιχεύειν τὴν θάλασσαν, οὕτως ἄν τις εἴποι τὸν
· Ἐπίκουρον αἰσχρῶς καὶ κρύφα πειρᾶν καὶ παραβιάζεσθαι
· τὴν δόξαν, οὐ τυγχάνοντα φανερῶς ἀλλ’ ἐρῶντα καὶ κατα‐
5 τεινόμενον; ὥσπερ γὰρ ὑπὸ λιμοῦ τὰ σώματα τροφῆς μὴ
· παρούσης ἀναγκάζεται παρὰ φύσιν ὑφ’ αὑτῶν τρέφεσθαι,
· τοιοῦτον ἡ φιλοδοξία ποιεῖ κακὸν ἐν ταῖς ψυχαῖς, ὅταν
· ἐπαίνων πεινῶντες παρ’ ἑτέρων μὴ τυγχάνωσιν, αὐτοὺς
· ἑαυτοὺς ἐπαινεῖν· ἀλλ’ οἵ γε πρὸς ἔπαινον οὕτως καὶ
10 δόξαν ἔχοντες ἆρ’ οὐχ ὁμολογοῦσι μεγάλας ἡδονὰς προί̈ε‐
· σθαι δι’ ἀσθένειαν ἢ μαλακίαν φεύγοντες ἀρχὰς καὶ πολι‐

· τείας καὶ φιλίας βασιλέων, ἀφ’ ὧν τὰ μεγάλα καὶ λαμπρὰ
· εἰς τὸν βίον γίνεσθαι ἔφη Δημόκριτος; οὐ γὰρ ἄν τινα
· πείσειεν ἀνθρώπων ὁ τὴν Νεοκλέους μαρτυρίαν καὶ τὴν
· Κωλώτου προσκύνησιν ἐν τοσούτῳ λόγῳ τιθέμενος καὶ
5 ἀγαπῶν, ὡς οὐκ ἂν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων κροτηθεὶς Ὀλυμ‐
· πίασιν ἐξεμάνη καὶ ἀνωλόλυξε, μᾶλλον δ’ ὄντως ὑπὸ χαρᾶς
· ἤρθη κατὰ τὸν Σοφοκλέα (fr. 784) ‘γραίας ἀκάνθης πάπ‐
· πος ὣς φυσώμενοσ’. εἴ γε μὴν τὸ εὐδοξεῖν ἡδύ, τὸ ἀδοξεῖν
· δήπου λυπηρόν· ἀδοξότερον δ’ ἀφιλίας ἀπραξίας ἀθεότη‐
10 τος ἡδυπαθείας ὀλιγωρίας οὐθέν ἐστι. ταῦτα δὲ πάντες
· ἄνθρωποι πλὴν αὐτῶν ἐκείνων τῇ αἱρέσει προσεῖναι νομί‐

· ζουσιν. ’ἀδίκωσ’ φήσει τις. ἀλλὰ τὴν δόξαν οὐ τὴν ἀλή‐
· θειαν σκοποῦμεν. καὶ βιβλία μὲν μὴ λέγωμεν μηδὲ ψηφί‐
· σματα βλάσφημα πόλεων, ὅσα γέγραπται πρὸς αὐτούς
· (φιλαπεχθῆμον γάρ). εἰ δὲ χρησμοὶ καὶ μαντικὴ καὶ θεῶν
5 πρόνοια καὶ γονέων πρὸς ἔκγονα στοργὴ καὶ ἀγάπησις καὶ
· πολιτεία καὶ ἡγεμονία καὶ τὸ ἄρχειν ἔνδοξόν ἐστι καὶ
· εὐκλεές, οὕτως ἀνάγκη τοὺς λέγοντας, ὡς οὐ δεῖ σῴζειν
· τοὺς Ἕλληνας ἀλλ’ ἐσθίειν καὶ πίνειν ἀβλαβῶς τῇ γαστρὶ
· καὶ κεχαρισμένως, ἀδοξεῖν καὶ κακοὺς νομίζεσθαι, νομι‐
10 ζομένους δὲ τοιούτους ἀνιᾶσθαι καὶ ζῆν ἀτερπῶς, εἴ γε δὴ
· τὸ καλὸν ἡδὺ καὶ τὴν εὐδοξίαν ἡγοῦνται.’

· Ταῦτ’ εἰπόντος τοῦ Θέωνος, ἐδόκει καταπαῦσαι τὸν
· περίπατον, καὶ καθάπερ εἰώθειμεν ἐπὶ τῶν βάθρων καθε‐
· ζόμενοι πρὸς τοῖς εἰρημένοις ἦμεν σιωπῇ, χρόνον οὐ πολύν.
· ὁ γὰρ Ζεύξιππος ἀπὸ τῶν εἰρημένων ἐννοήσας ’τίσ’ ἔφη
5 ’τὰ λειπόμενα τῷ λόγῳ προσαποδίδωσι; καὶ γὰρ οὔπω
· 〈τὸ〉 προσῆκον ἔχει τέλος. αὐτὸς 〈δ’〉 ἄρτι μαντικῆς μνη‐
· σθεὶς καὶ προνοίας ὑποβέβληκε *** ταῦτα γὰρ οὐχ ἥκιστά
· φασιν οἱ ἄνδρες ἡδονὴν καὶ γαλήνην καὶ θάρσος αὐτοῖς
· παρασκευάζειν εἰς τὸν βίον, ὥστε δεῖ τι λεχθῆναι καὶ περὶ
10 τούτων.’ ὑπολαβὼν δ’ ὁ Ἀριστόδημος ’ἀλλὰ περὶ ἡδονῆς
· μὲν εἴρηται σχεδόν’ εἶπεν, ’ὡς εὐτυχῶν καὶ κατορθῶν ὁ

· λόγος αὐτῶν φόβον ἀφαιρεῖ τινα καὶ δεισιδαιμονίαν,
· εὐφροσύνην δὲ καὶ χαρὰν ἀπὸ τῶν θεῶν οὐκ ἐνδίδωσιν·
· ἀλλ’ οὕτως ἔχειν ποιεῖ πρὸς αὐτοὺς τῷ μὴ ταράττεσθαι

· μηδὲ χαίρειν, | ὡς πρὸς τοὺς Ὑρκανοὺς ἢ Ἰχθυοφάγους
· ἔχομεν, οὔτε χρηστὸν οὐθὲν οὔτε φαῦλον ἀπ’ αὐτῶν προς‐
· δοκῶντες. εἰ δὲ δεῖ προσθεῖναί τι τοῖς εἰρημένοις, ἐκεῖνό
· μοι δοκῶ λήψεσθαι παρ’ αὐτῶν πρῶτον, ὅτι τοῖς ἀναι‐
5 ροῦσι λύπας καὶ δάκρυα καὶ στεναγμοὺς ἐπὶ ταῖς τῶν
· φίλων τελευταῖς μάχονται καὶ λέγουσι τὴν εἰς τὸ ἀπαθὲς
· καθεστῶσαν ἀλυπίαν ἀφ’ ἑτέρου κακοῦ μείζονος ὑπάρχειν,
· ὠμότητος ἢ δοξοκοπίας ἀκράτου καὶ λύσσης· διὸ πάσχειν
· τι βέλτιον εἶναι καὶ λυπεῖσθαι καὶ νὴ Δία λιπαίνειν τοὺς
10 ὀφθαλμοὺς καὶ τήκεσθαι, καὶ ὅσα δὴ παθαινομένοις γρά‐

· φοντες ὑγροί τινες εἶναι καὶ φιλικοὶ δοκοῦσι. ταῦτα γὰρ
· ἐν ἄλλοις τε πολλοῖς Ἐπίκουρος εἴρηκε καὶ περὶ τῆς
· Ἡγησιάνακτος τελευτῆς πρὸς Σωσίθεον τὸν πατέρα γρά‐
· φων καὶ Πύρσωνα τὸν ἀδελφὸν τοῦ τεθνηκότος. ἔναγχος
5 γὰρ κατὰ τύχην τὰς ἐπιστολὰς διῆλθον αὐτοῦ· καὶ λέγω
· μιμούμενος, ὡς οὐχ ἧττόν ἐστι κακὸν ἀθεότης ὠμότητος καὶ
· δοξοκοπίας, εἰς ἣν ἄγουσιν ἡμᾶς οἱ τὴν χάριν ἐκ τοῦ θείου
· μετὰ τῆς ὀργῆς ἀναιροῦντες. βέλτιον γὰρ ἐνυπάρχειν τι
· καὶ συγκεκρᾶσθαι τῇ περὶ θεῶν δόξῃ κοινὸν αἰδοῦς καὶ
10 φόβου πάθος, ἢ [που] τοῦτο φεύγοντας μήτ’ ἐλπίδα μήτε

· χάριν ἑαυτοῖς μήτε θάρσος ἀγαθῶν παρόντων μήτε τινὰ
· δυστυχοῦσιν ἀποστροφὴν πρὸς τὸ θεῖον ἐναπολείπεσθαι.
· Δεῖ μὲν γὰρ ἀμέλει τῆς περὶ θεῶν δόξης ὥσπερ
· ὄψεως λήμην ἀφαιρεῖν τὴν δεισιδαιμονίαν· εἰ δὲ τοῦτ’
5 ἀδύνατον, μὴ συνεκκόπτειν μηδὲ τυφλοῦν τὴν πίστιν, ἣν
· οἱ πλεῖστοι περὶ θεῶν ἔχουσιν. αὕτη δ’ ἐστὶν οὐ φοβερά τις
· οὐδὲ σκυθρωπή, καθάπερ οὗτοι πλάττουσι, διαβάλλοντες
· τὴν πρόνοιαν ὥσπερ παισὶν Ἔμπουσαν ἢ Ποινὴν ἀλιτη‐
· ριώδη καὶ τραγικὴν ἐπικρεμαμένην. ἀλλ’ 〈οὐκ〉 ὀλίγοι
10 μὲν τῶν ἀνθρώπων δεδίασι τὸν θεόν, οἷς οὐκ ἄμεινον μὴ

· δεδιέναι· δεδιότες γὰρ ὥσπερ ἄρχοντα χρηστοῖς ἤπιον
· ἐπαχθῆ δὲ φαύλοις ἑνὶ φόβῳ, δι’ ὃν οὐκ ἀδικοῦσι, πολλῶν
· ἐλευθεροῦνται τῶν ἐπὶ τῷ ἀδικεῖν, καὶ παρ’ αὑτοῖς ἀτρέμα
· τὴν κακίαν ἔχοντες οἷον ἀπομαραινομένην ἧττον ταράτ‐
5 τονται τῶν χρωμένων αὐτῇ καὶ τολμώντων εἶτ’ εὐθὺς
· δεδιότων καὶ μεταμελομένων. ἡ δὲ τῶν πολλῶν καὶ
· ἀμαθῶν καὶ οὐ πάνυ μοχθηρῶν διάθεσις πρὸς τὸν θεὸν
· ἔχει μὲν ἀμέλει τῷ σεβομένῳ καὶ τιμῶντι μεμιγμένον
· τινὰ σφυγμὸν καὶ φόβον, ᾗ καὶ δεισιδαιμονία κέκληται,
10 μυριάκις δὲ πλεῖόν ἐστι καὶ μεῖζον αὐτῇ τὸ εὔελπι καὶ
· περιχαρὲς καὶ πᾶσαν εὐπραξίας ὄνησιν ὡς ἐκ θεῶν οὖσαν

· εὐχόμενον καὶ δεχόμενον. δῆλον δὲ τεκμηρίοις τοῖς μεγί‐
· στοις· οὔτε γὰρ διατριβαὶ τῶν ἐν ἱεροῖς οὔτε καιροὶ τῶν
· ἑορτασμῶν οὔτε πράξεις οὔτ’ ὄψεις εὐφραίνουσιν ἕτεραι
· μᾶλλον ὧν ὁρῶμεν ἢ δρῶμεν αὐτοὶ περὶ τοὺς θεούς, ὀργιά‐
5 ζοντες ἢ χορεύοντες ἢ θυσίαις παρόντες καὶ τελεταῖς. οὐ
· γὰρ ὡς τυράννοις τισὶν ἢ δεινοῖς κολασταῖς ὁμιλοῦσα τηνι‐
· καῦτα ἡ ψυχὴ περίλυπός ἐστι καὶ ταπεινὴ καὶ δύσθυμος,
· ὅπερ εἰκὸς ἦν· ἀλλ’ ὅπου μάλιστα δοξάζει καὶ διανοεῖται
· παρεῖναι τὸν θεόν, ἐκεῖ μάλιστα λύπας καὶ φόβους καὶ τὸ
10 φροντίζειν ἀπωσαμένη τῷ ἡδομένῳ μέχρι μέθης καὶ
· παιδιᾶς καὶ γέλωτος ἀφίησιν ἑαυτήν. ἐν τοῖς ἐρωτικοῖς,

· ὡς ὁ ποιητὴς εἴρηκε (Callim. fr. an. 386 Schn.)
·
· ’καί τε γέρων καὶ γρῆυς, ἐπὴν χρυσῆς Ἀφροδίτης
· μνήσωνται, καὶ τοῖσιν ἐπηέρθη φίλον ἦτορ,’
·
· ἐν δὲ πομπαῖς καὶ θυσίαις οὐ μόνον γέρων καὶ γρῆυς οὐδὲ
5 πένης καὶ ἰδιώτης ἀλλὰ ’καὶ παχυσκελὴς ἀλετρὶς πρὸς

· μύλην κινουμένη’ (fr. iamb. adesp. 28 D.) | καὶ οἰκότριβες
· καὶ θῆτες ὑπὸ γήθους καὶ χαρμοσύνης ἀναφέρονται· πλου‐
· σίοις τε καὶ βασιλεῦσιν ἑστιάσεις καὶ πανδαισίαι τινὲς
· πάρεισιν 〈ἀεί〉, αἱ δ’ ἐφ’ ἱεροῖς καὶ θυηπολίαις, καὶ ὅταν
5 ἔγγιστα τοῦ θείου τῇ ἐπινοίᾳ ψαύειν δοκῶσι μετὰ τιμῆς
· καὶ σεβασμοῦ, πολὺ διαφέρουσαν ἡδονὴν καὶ χάριν ἔχουσι.
· ταύτης οὐδὲν ἀνδρὶ μέτεστιν ἀπεγνωκότι τῆς προνοίας.
· οὐ γὰρ οἴνου πλῆθος οὐδ’ ὄπτησις κρεῶν τὸ εὐφραῖνόν
· ἐστιν ἐν ταῖς ἑορταῖς, ἀλλ’ ἐλπὶς ἀγαθὴ καὶ δόξα τοῦ
10 παρεῖναι τὸν θεὸν εὐμενῆ καὶ δέχεσθαι τὰ γινόμενα κεχα‐

· ρισμένως. αὐλὸν μὲν γὰρ ἐνίων ἑορτῶν καὶ στέφανον
· ἀφαιροῦμεν, θεοῦ δὲ θυσίᾳ μὴ παρόντος πρὸς ἱερῶν ἀποδο‐
· χὴν ἄθεόν ἐστι καὶ ἀνεόρταστον καὶ ἀνενθουσίαστον τὸ λει‐
· πόμενον· μᾶλλον δὲ 〈τὸ〉 ὅλον ἀτερπὲς αὐτῷ καὶ λυπηρόν·
5 ὑποκρίνεται γὰρ εὐχὰς καὶ προσκυνήσεις οὐθὲν δεόμενος
· διὰ φόβον τῶν πολλῶν καὶ φθέγγεται φωνὰς ἐναντίας οἷς
· φιλοσοφεῖ· καὶ θύων μὲν ὡς μαγείρῳ παρέστηκε τῷ ἱερεῖ
· σφάττοντι, θύσας δ’ ἄπεισι λέγων τὸ Μενάνδρειον (fr. 750)
·
· ‘ἔθυον οὐ προσέχουσιν οὐδέν μοι θεοῖσ’·
·
10 οὕτως γὰρ Ἐπίκουρος οἴεται δεῖν σχηματίζεσθαι καὶ μὴ

· καταφρονεῖν μηδ’ ἀπεχθάνεσθαι τοῖς πολλοῖς, οἷς χαίρου‐
· σιν ἕτεροι πράττοντας, αὐτοὺς δυσχεραίνοντας·
·
· ’πᾶν γὰρ ἀναγκαῖον πρᾶγμ’ ὀδυνηρὸν ἔφυ’
·
· κατὰ τὸν Εὔηνον (fr. 8). ᾗ καὶ τοὺς δεισιδαίμονας οὐ
5 χαίροντας ἀλλὰ φοβουμένους οἴονται θυσίαις καὶ τελεταῖς
· ὁμιλεῖν, μηθὲν ἐκείνων αὐτοὶ διαφέροντες, εἴ γε δὴ διὰ
· φόβον τὰ αὐτὰ δρῶσιν, οὐδ’ ἐλπίδος χρηστῆς ὅσον ἐκεῖνοι
· μεταλαγχάνοντες, ἀλλὰ μόνον δεδιότες καὶ ταραττόμενοι
· μὴ φανεροὶ γένωνται τοὺς πολλοὺς παραλογιζόμενοι καὶ
10 φενακίζοντες· ἐφ’ οὓς καὶ τὰ περὶ θεῶν καὶ ὁσιότητος
· αὐτοῖς βιβλία συντέτακται, ’ἑλικτὰ καὶ οὐδὲν ὑγιὲς ἀλλὰ
· πᾶν πέριξ’ (Eur. Andr. 448) ἐπαμπεχομένοις καὶ ἀπο‐

· κρυπτομένοις διὰ φόβον ἃς ἔχουσι δόξας. καὶ
· μὴν μετά γε τοὺς πονηροὺς καὶ τοὺς πολλοὺς τρίτον ἤδη
· σκεψώμεθα τὸ βέλτιστον ἀνθρώπων καὶ θεοφιλέστατον
· γένος ἐν ἡλίκαις ἡδοναῖς 〈καθεστᾶσιν〉 καθαραῖς περὶ θεοῦ
5 δόξαις συνόντες, ὡς πάντων μὲν ἡγεμὼν ἀγαθῶν πάντων
· δὲ πατὴρ καλῶν ἐκεῖνός ἐστι, καὶ φαῦλον οὐθὲν ποιεῖν
· αὐτῷ θέμις ὥσπερ οὐδὲ πάσχειν. ’ἀγαθὸς γάρ ἐστιν,
· ἀγαθῷ δὲ περὶ οὐδενὸς ἐγγίνεται φθόνοσ’, οὔτε φόβος οὔτ’
· ὀργὴ ἢ μῖσος· οὐδὲ γὰρ θερμοῦ τὸ ψύχειν ἀλλὰ 〈τὸ〉
10 θερμαίνειν, ὥσπερ οὐδ’ ἀγαθοῦ τὸ βλάπτειν. ὀργὴ δὲ χά‐

· ριτος καὶ χόλος εὐμενείας καὶ τοῦ φιλανθρώπου καὶ φιλό‐
· φρονος τὸ δυσμενὲς καὶ ταρακτικὸν ἀπωτάτω τῇ φύσει
· τέτακται· τὰ μὲν γὰρ ἀρετῆς καὶ δυνάμεως τὰ δ’ ἀσθενείας
· ἐστὶ καὶ φαυλότητος. οὐ τοίνυν ὀργαῖς, 〈ὅτι〉 καὶ χάρισι,
5 συνέχεται τὸ θεῖον, ἀλλ’ ὅτι χαρίζεσθαι καὶ βοηθεῖν πέ‐
· φυκεν, ὀργίζεσθαι καὶ κακῶς ποιεῖν οὐ πέφυκεν. ἀλλ’ ’ὁ
· μὲν μέγας ἐν οὐρανῷ Ζεὺς πτηνὸν ἅρμα ἐλαύνων ἄνω
· πρῶτος πορεύεται, διακοσμῶν πάντα καὶ ἐπιμελούμενοσ’,
· τῶν δ’ ἄλλων θεῶν ὁ μέν ἐστιν Ἐπιδώτης ὁ δὲ Μειλίχιος
10 ὁ δ’ Ἀλεξίκακος· ὁ δ’ Ἀπόλλων ’κατεκρίθη θνατοῖς ἀγα‐
· νώτατος ἔμμεν’ ὡς Πίνδαρός φησι (fr. 149). πάντα δὲ

· τῶν θεῶν κατὰ τὸν Διογένη, καὶ κοινὰ τὰ τῶν φίλων, καὶ
· φίλοι τοῖς θεοῖς οἱ ἀγαθοί, καὶ τὸν θεοφιλῆ μή τι εὖ πράτ‐
· τειν ἢ θεοφιλῆ 〈μὴ〉 εἶναι τὸν σώφρονα καὶ δίκαιον ἀδύνα‐
· τόν ἐστιν. ἆρά γε δίκης ἑτέρας οἴεσθε δεῖσθαι τοὺς ἀναι‐

· ροῦντας τὴν πρόνοιαν, | οὐχ ἱκανὴν ἔχειν ἐκκόπτοντας
· ἑαυτῶν ἡδονὴν καὶ χαρὰν τοσαύτην, ὅση πάρεστι τοῖς
· οὕτω διακειμένοις πρὸς τὸ δαιμόνιον; ἢ τῷ μὲν Ἐπικούρῳ
· καὶ Μητρόδωρος καὶ Πολύαινος καὶ Ἀριστόβουλος ’ἐκ‐
5 θάρσημα’ καὶ ’γῆθοσ’ ἦσαν, ὧν τοὺς πλείστους θερα‐
· πεύων νοσοῦντας ἢ καταθρηνῶν ἀποθνήσκοντας διετέλεσε,
· Λυκοῦργος δ’ ὑπὸ τῆς Πυθίας προσαγορευθείς ’Ζηνὶ φίλος
· καὶ πᾶσιν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχουσι’ καὶ Σωκράτης οἰό‐
· μενος αὑτῷ διαλέγεσθαι τὸ δαιμόνιον ὑπ’ εὐμενείας καὶ
10 Πίνδαρος ἀκούων ὑπὸ τοῦ Πανὸς ᾄδεσθαί τι μέλος ὧν αὐτὸς

· ἐποίησε μετρίως ἔχαιρεν; ἢ Φορμίων τοὺς Διοσκόρους ἢ
· τὸν Ἀσκληπιὸν Σοφοκλῆς ξενίζειν αὐτός τε πειθόμενος
· καὶ τῶν ἄλλων οὕτως ἐχόντων διὰ τὴν γενομένην ἐπιφά‐
· νειαν; ἃ δ’ Ἑρμογένης ἐφρόνει περὶ τῶν θεῶν, ἄξιόν ἐστιν
5 αὐτοῖς ὀνόμασι διαμνημονεῦσαι. ’οὗτοι γάρ’ φησίν ’οἱ
· πάντα μὲν εἰδότες πάντα δὲ δυνάμενοι θεοὶ οὕτω μοι φίλοι
· εἰσίν, ὡς διὰ τὸ ἐπιμελεῖσθαί μου οὔποτε λήθω αὐτοὺς
· οὔτε νυκτὸς οὔθ’ ἡμέρας ὅποι ἂν ὁρμῶμαι οὔθ’ ὅ τι ἂν
· μέλλω πράττειν· διὰ δὲ τὸ προειδέναι καὶ ὅ τι ἐξ ἑκάστου
10 ἀποβήσεται σημαίνουσι, πέμποντες ἀγγέλους φήμας καὶ
· ἐνύπνια καὶ οἰωνούς.’
· Καλὰ μὲν οὖν εἰκὸς εἶναι καὶ τὰ γινόμενα παρὰ τῶν

· θεῶν· τὸ δὲ γίνεσθαι διὰ τῶν θεῶν ταῦτ’ αὐτὸ μεγάλην
· ἡδονὴν ποιεῖ καὶ θάρσος ἀμήχανον καὶ φρόνημα καὶ χαρὰν
· οἷον αὐγὴν ἐπιγελῶσαν τοῖς ἀγαθοῖς. οἱ δ’ ἄλλως ἔχοντες
· τῆς μὲν εὐτυχίας τὸ ἥδιστον κολούουσι, ταῖς δὲ δυστυχίαις
5 ἀποστροφὴν οὐκ ἀπολείπουσιν, ἀλλ’ εἰς μίαν καταφυγὴν
· καὶ λιμένα πράττοντες κακῶς τὴν διάλυσιν καὶ τὴν ἀναι‐
· σθησίαν ἀποβλέπουσιν· ὥσπερ εἴ τις ἐν πελάγει καὶ χει‐
· μῶνι θαρρυνῶν ἐπιστὰς λέγοι μήτε τινὰ τὴν ναῦν ἔχειν
· κυβερνήτην μήτε τοὺς Διοσκόρους αὐτοῖς ἀφίξεσθαι ’ἐπερ‐
10 χόμενόν τε μαλάξοντας βίαιον πόντον ὠκείας τ’ ἀνέμων

· ῥιπάσ’, οὐδὲν δ’ ὅμως εἶναι δεινόν, ἀλλ’ ὅσον οὐδέπω
· καταποθήσεσθαι τὴν ναῦν ὑπὸ τῆς θαλάττης ἢ συντριβή‐
· σεσθαι ταχὺ πρὸς πέτρας ἐκπεσοῦσαν. οὗτος γάρ ἐστιν ὁ
· Ἐπικούρειος λόγος ἐν νόσοις δειναῖς καὶ πόνοις ὑπερβάλ‐
5 λουσιν· ’ἐλπίζεις τι χρηστὸν παρὰ θεῶν δι’ εὐσέβειαν;
· τετύφωσαι· τὸ γὰρ μακάριον καὶ ἄφθαρτον οὔτ’ ὀργαῖς
· οὔτε χάρισι συνέχεται. βέλτιόν τι τῶν ἐν τῷ βίῳ μετὰ τὸν
· βίον ἐπινοεῖς; ἐξηπάτησαι· τὸ γὰρ διαλυθὲν ἀναισθητεῖ
· τὸ δ’ ἀναισθητοῦν οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς.’ πῶς οὖν, ἄνθρωπε,
10 φαγεῖν με καὶ χαίρειν κελεύεις; ὅτι νὴ Δία χειμαζομένῳ
· τὸ ναυάγιον ἐγγύς ἐστιν· ’ὁ γὰρ πόνος ὁ ὑπερβάλλων συν‐

· άψει θανάτῳ.’ καίτοι νεὼς μὲν ἐκπεσὼν ἐπιβάτης δια‐
· λυθείσης ἐπ’ ἐλπίδος ὀχεῖταί τινος ὡς γῇ προσέξων τὸ
· σῶμα καὶ διανηξόμενος, τῆς δὲ τούτων φιλοσοφίας ’ἔκβα‐
· σις οὔπη φαίνεθ’ ἁλὸς πολιοῖο θύραζε’ (ε 410) τῇ ψυχῇ,
5 ἀλλ’ εὐθὺς ἠφάνισται καὶ διέσπαρται καὶ προαπόλωλε τοῦ
· σώματος· ὥσθ’ ὑπερχαίρειν τὸ πάνσοφον τοῦτο δόγμα καὶ
· θεῖον παραλαβοῦσαν, ὅτι τοῦ κακῶς πράττειν πέρας ἐστὶν
· αὐτῇ τὸ ἀπολέσθαι καὶ φθαρῆναι καὶ μηδὲν εἶναι.
· Ἀλλὰ γάρ’ ἔφη πρὸς ἐμὲ βλέψας ’εὔηθές ἐστι καὶ
10 περὶ τούτου λέγειν ἡμᾶς, σοῦ πρῴην ἀκηκοότας ἱκανῶς

· διαλεγομένου πρὸς τοὺς ἀξιοῦντας τὸν Ἐπικούρου λόγον
· τοῦ Πλάτωνος περὶ ψυχῆς ῥᾴονας καὶ ἡδίους ἡμᾶς ποιεῖν
· πρὸς θάνατον.’ ὑπολαβὼν οὖν ὁ Ζεύξιππος ’εἶθ’ οὗτοσ’ ἔφη
· ’δι’ ἐκεῖνον ἀτελὴς ὁ λόγος ἔσται, καὶ φοβηθησόμεθα
5 ταυτολογεῖν πρὸς Ἐπίκουρον λέγοντες;’ ’ἥκιστα’ ἔφην
· ἐγώ· ’καὶ δὶς γὰρ ὃ δεῖ καλόν ἐστιν ἀκοῦσαι κατ’ Ἐμπε‐

· δοκλέα (B 25). | πάλιν οὖν ὁ Θέων ἡμῖν παρακλητέος· οὐ
· γὰρ αὐτὸν οἶμαι 〈παρέργως〉 παρεῖναι τοῖς τότε λεχθεῖσιν,
· ἀλλὰ καὶ νέος ἐστὶ καὶ οὐ δέδιε μὴ λήθης εὐθύνας ὑπόσχῃ
· τοῖς νέοις.’
5 Καὶ ὁ Θέων ὥσπερ ἐκβιασθείς ’ἀλλ’ εἰ δοκεῖ ταῦτα’
· ἔφη ’ποιεῖν, οὐ μιμήσομαί σε, ὦ Ἀριστόδημε. σὺ μὲν γὰρ
· ἐφοβήθης τὰ τούτου λέγειν, ἐγὼ δὲ χρήσομαι τοῖς σοῖς.
· ὀρθῶς γάρ μοι διαιρεῖν ἔδοξας εἰς τρία γένη τοὺς ἀνθρώ‐
· πους, τὸ τῶν ἀδίκων καὶ πονηρῶν, δεύτερον δὲ τὸ τῶν
10 πολλῶν καὶ ἰδιωτῶν, τρίτον δὲ τὸ τῶν ἐπιεικῶν καὶ νοῦν
· ἐχόντων. οἱ μὲν οὖν ἄδικοι καὶ πονηροὶ τὰς καθ’ Ἅιδου

· δίκας καὶ τιμωρίας δεδιότες καὶ φοβούμενοι κακουργεῖν
· καὶ διὰ τοῦτο μᾶλλον ἡσυχίαν ἄγοντες ἥδιον βιώσονται
· καὶ ἀταρακτότερον. οὐ γὰρ Ἐπίκουρος ἄλλῳ τινὶ τῆς
· ἀδικίας οἴεται δεῖν ἀπείργειν ἢ φόβῳ κολάσεων. ὥστε καὶ
5 προσεμφορητέον ἐκείνοις τῆς δεισιδαιμονίας καὶ κινητέον
· ἐπ’ αὐτοὺς ἅμα τὰ ἐξ οὐρανοῦ καὶ γῆς δείματα καὶ χάσματα
· καὶ φόβους καὶ ὑπονοίας, εἰ μέλλουσιν ἐκπλαγέντες ὑπὸ
· τούτων ἐπιεικέστερον ἔχειν καὶ πραότερον. λυσιτελεῖ γὰρ
· αὐτοῖς τὰ μετὰ τὸν θάνατον φοβουμένοις μὴ ἀδικεῖν ἢ
10 ἀδικοῦσιν ἐπισφαλῶς ἐν τῷ βίῳ διάγειν καὶ περιφόβως.
· τοῖς δὲ πολλοῖς 〈ἱκανὴ〉 καὶ ἄνευ φόβου περὶ τῶν ἐν

· Ἅιδου ἡ παρὰ τὸ μυθῶδες τῆς ἀιδιότητος ἐλπίς. καὶ ὁ
· πόθος τοῦ εἶναι, πάντων ἐρώτων πρεσβύτατος ὢν καὶ
· μέγιστος, ἡδοναῖς ὑπερβάλλει καὶ γλυκυθυμίαις τὸ παιδι‐
· κὸν ἐκεῖνο δέος. ᾗ καὶ τέκνα καὶ γυναῖκας καὶ φίλους
5 ἀποβάλλοντες εἶναί που μᾶλλον ἐθέλουσι καὶ διαμένειν
· κακοπαθοῦντας ἢ παντάπασιν ἐξῃρῆσθαι καὶ διεφθάρθαι
· καὶ γεγονέναι τὸ μηθέν· ἡδέως δὲ τῶν ὀνομάτων τοῦ μεθ‐
· ίστασθαι τὸν θνήσκοντα καὶ μεταλλάττειν καὶ ὅσα δηλοῖ
· μεταβολὴν ὄντα τῆς ψυχῆς οὐ φθορὰν τὸν θάνατον ἀκροῶν‐
10 ται καὶ λέγουσιν οὕτως
· ‘αὐτὰρ ἐγὼ κἀκεῖθι φίλου μεμνήσομ’ ἑταίρου’ (Χ 390)
·
· καί
·

· ’τί σοι πρὸς Ἕκτορ’ ἢ γέροντ’ εἴπω πόσιν;’ (Eur. Hec. 422).
·
· ἐκ δὲ τούτου παρατροπῆς γενομένης καὶ ὅπλα καὶ σκεύη
· καὶ ἱμάτια συνήθη τοῖς τεθνηκόσι καὶ ὡς ὁ Μίνως τῷ
· Γλαύκῳ, ’Κρητικοὺς αὐλοὺς θανοῦσι κῶλα ποικίλης
5 νεβροῦ’ (Trag. adesp. 419) συνθάπτοντες ἥδιον ἔχουσι.
· κἄν τι δόξωσιν αἰτεῖν καὶ ποθεῖν ἐκείνους, χαίρουσιν ἐπι‐
· διδόντες· ὥσπερ ὁ Περίανδρος τῇ γυναικὶ τὸν κόσμον ὡς
· δεομένῃ καὶ ῥιγοῦν λεγούσῃ συγκατέκαυσεν. οἱ δ’ Αἰακοὶ
· καὶ Ἀσκάλαφοι καὶ Ἀχέροντες οὐ πάνυ διαταράττουσιν,
10 οἷς γε καὶ χοροὺς καὶ θέατρα καὶ μοῦσαν † ἡδομένοις
· παντοδαπὴν γενομένου δεδώκασιν. ἀλλ’ ἐκεῖνο τοῦ θανά‐

· του τὸ πρόσωπον ὡς φοβερὸν καὶ σκυθρωπὸν καὶ σκοτει‐
· νὸν ἅπαντες ὑποδειμαίνουσι, τὸ τῆς ἀναισθησίας καὶ λή‐
· θης καὶ ἀγνοίας· καὶ πρὸς τό ’ἀπόλωλε’ καὶ τό ’ἀνῄρηται’
· καὶ τό ’οὐκ ἔστι’ ταράσσονται καὶ δυσανασχετοῦσι τού‐
5 των λεγομένων· (fr. mel. chor. adesp. 16 D.)
5
· ’τὸ ἔπειτα κείσεται βαθυδένδρῳ
· ἐν χθονὶ συμποσίων τε καὶ λυρᾶν ἄμοιρος
· ἰαχᾶς τε παντερπέος αὐλῶν·’
·
· καί (Ι 408)
·
10 ’ἀνδρὸς δὲ ψυχὴ πάλιν ἐλθεῖν οὔτε λεϊστὴ
· οὔθ’ ἑλετή, ἐπεὶ ἄρ κεν ἀμείψεται ἕρκος ὀδόντων’.
·
· ἣν καὶ προεπισφάττουσιν οἱ ταυτὶ λέγοντες ’ἅπαξ
· ἄνθρωποι γεγόναμεν, δὶς δ’ οὐκ ἔστι γενέσθαι· δεῖ δὲ τὸν

· αἰῶνα μηκέτ’ εἶναι.’ καὶ γὰρ τὸ παρὸν ὡς μικρὸν μᾶλ‐
· λον δὲ μηδ’ ὁτιοῦν πρὸς τὸ σύμπαν ἀτιμάσαντες ἀναπό‐
· λαυστον προί̈ενται, καὶ ὀλιγωροῦσιν ἀρετῆς καὶ πράξεως
· οἷον ἐξαθυμοῦντες καὶ καταφρονοῦντες ἑαυτῶν ὡς ἐφημέ‐
5 ρων καὶ ἀβεβαίων καὶ πρὸς οὐθὲν ἀξιόλογον γεγονότων. |

· τὸ γάρ ’ἀναισθητεῖν τὸ διαλυθὲν καὶ μηθὲν εἶναι πρὸς
· ἡμᾶς τὸ ἀναισθητοῦν’ οὐκ ἀναιρεῖ τὸ τοῦ θανάτου δέος
· ἀλλ’ ὥσπερ ἀπόδειξιν αὐτοῦ προστίθησιν. αὐτὸ γὰρ τοῦτ’
· ἐστὶν ὃ δέδοικεν ἡ φύσις·
·
5 ’ἀλλ’ ὑμεῖς μὲν πάντες ὕδωρ καὶ γαῖα γένοισθε’ (Η 99),
5
· τὴν εἰς τὸ μὴ φρονοῦν μηδ’ αἰσθανόμενον διάλυσιν τῆς
· ψυχῆς, ἣν Ἐπίκουρος εἰς κενὸν καὶ ἀτόμους διασπορὰν
· ποιῶν ἔτι μᾶλλον ἐκκόπτει τὴν ἐλπίδα τῆς ἀφθαρσίας, δι’
· ἣν ὀλίγου δέω λέγειν πάντας εἶναι καὶ πάσας προθύμους
10 τῷ Κερβέρῳ διαδάκνεσθαι καὶ φορεῖν εἰς τὸν τρητόν,
· ὅπως ἐν τῷ εἶναι μόνον διαμένωσι μηδ’ ἀναιρεθῶσι. καίτοι

· ταῦτα μέν, ὥσπερ ἔφην, οὐ πάνυ πολλοὶ δεδίασι, μητέρων
· ὄντα καὶ τιτθῶν δόγματα καὶ λόγους μυθώδεις, οἱ δὲ καὶ
· δεδιότες τελετάς τινας αὖ πάλιν καὶ καθαρμοὺς οἴονται
· βοηθεῖν, οἷς ἁγνισάμενοι διατελεῖν ἐν Ἅιδου παίζοντες
5 καὶ χορεύοντες ἐν τόποις αὐγὴν καὶ πνεῦμα καθαρὸν καὶ
· φέγγος ἔχουσιν. ἡ δὲ τοῦ ζῆν στέρησις ἐνοχλεῖ καὶ νέους
· καὶ γέροντας·
·
· ’δυσέρωτες γὰρ φαινόμεθ’ ὄντες
· τοῦδ’, ὅ τι τόδε στίλβει κατὰ γῆν’
10 ὡς Εὐριπίδης φησίν (Hipp. 193). οὐδὲ ῥᾳδίως οὐδ’ ἀλύ‐
· πως ἀκούομεν
·
· ’ὣς ἄρ’ εἰπόντα μιν τηλαυγὲς ἀμβρόσιον
· ἐλασίππου πρόσωπον
· ἀπέλιπεν ἁμέρασ’ (fr. mel. chor. adesp. 29 D.).
·

· διὸ τῇ δόξῃ τῆς ἀθανασίας συναναιροῦσι τὰς ἡδί‐
· στας ἐλπίδας καὶ μεγίστας τῶν πολλῶν. τί δῆτα τῶν
· ἀγαθῶν οἰόμεθα καὶ βεβιωκότων ὁσίως καὶ δικαίως, 〈οἳ〉
· κακὸν μὲν οὐθὲν ἐκεῖ τὰ δὲ κάλλιστα καὶ θειότατα προς‐
5 δοκῶσι; πρῶτον μὲν γάρ, 〈ὡς〉 ἀθληταὶ στέφανον οὐκ
· ἀγωνιζόμενοι λαμβάνουσιν ἀλλ’ ἀγωνισάμενοι καὶ νική‐
· σαντες, οὕτως ἡγούμενοι τοῖς ἀγαθοῖς τὰ νικητήρια τοῦ
· βίου μετὰ τὸν βίον ὑπάρχειν θαυμάσιον οἷον φρονοῦσι τῇ
· ἀρετῇ πρὸς ἐκείνας τὰς ἐλπίδας· ἐν αἷς ἐστι καὶ τοὺς νῦν
10 ὑβρίζοντας ὑπὸ πλούτου καὶ δυνάμεως καὶ καταγελῶντας
· ἀνοήτως τῶν κρειττόνων ἐπιδεῖν ἀξίαν δίκην τίνοντας.

· ἔπειτα τῆς ἀληθείας καὶ θέας τοῦ ὄντος οὐδεὶς ἐνταῦθα
· τῶν ἐρώντων ἐνέπλησεν ἑαυτὸν ἱκανῶς, οἷον δι’ ὁμίχλης
· ἢ νέφους τοῦ σώματος ὑγρῷ καὶ ταραττομένῳ τῷ λογι‐
· σμῷ χρώμενος, ἀλλ’ ὄρνιθος δίκην ἄνω βλέποντες ὡς
5 ἐκπτησόμενοι τοῦ σώματος εἰς μέγα τι καὶ λαμπρόν,
· εὐσταλῆ καὶ ἐλαφρὰν ποιοῦσι τὴν ψυχὴν ἀπὸ τῶν θνητῶν,
· τῷ φιλοσοφεῖν μελέτῃ χρώμενοι τοῦ ἀποθνήσκειν. οὕτως
· μέγα τι καὶ τέλεον ὄντως ἀγαθὸν ἡγοῦνται τὴν τελευτήν,
· ὡς βίον ἀληθῆ βιωσομένην ἐκεῖ τὴν ψυχήν, οὐχ ὕπαρ νῦν
10 ζῶσαν ἀλλ’ ὀνείρασιν ὅμοια πάσχουσαν. εἰ τοίνυν ’ἡδὺ

· πανταχόθεν ἡ φίλου μνήμη τεθνηκότοσ’, ὥσπερ Ἐπίκου‐
· ρος εἶπε, καὶ ἤδη νοεῖν πάρεστιν ἡλίκης ἑαυτοὺς χαρᾶς
· ἀποστεροῦσι φάσματα 〈μὲν〉 καὶ εἴδωλα τεθνηκότων ἑταί‐
· ρων οἰόμενοι δέχεσθαι καὶ θηρεύειν, οἷς οὔτε νοῦς ἐστιν
5 οὔτ’ αἴσθησις, αὐτοῖς δὲ συνέσεσθαι πάλιν ἀληθῶς καὶ
· τὸν φίλον πατέρα καὶ τὴν φίλην μητέρα καί που γυναῖκα
· χρηστὴν ὄψεσθαι μὴ προσδοκῶντες μηδ’ ἔχοντες ἐλπίδα
· τῆς ὁμιλίας ἐκείνης καὶ φιλοφροσύνης, ἣν ἔχουσιν οἱ τὰ
· αὐτὰ Πυθαγόρᾳ καὶ Πλάτωνι καὶ Ὁμήρῳ περὶ ψυχῆς
10 δοξάζοντες. ᾧ δ’ ὅμοιόν ἐστιν αὐτῶν τὸ πάθος, Ὅμηρος

· ὑποδεδήλωκεν, εἴδωλον τοῦ Αἰνείου καταβαλὼν εἰς μέ‐
· σον τοῖς μαχομένοις ὡς τεθνηκότος, εἶθ’ ὕστερον αὐτὸν
· ἐκεῖνον ἀναδείξας ’ζωὸν καὶ ἀρτεμέα προσιόντα καὶ μένος
· ἐσθλὸν ἔχοντα’ τοῖς φίλοις, ’οἱ δ’ ἐχάρησαν’ φησί, καὶ

· τὸ εἴδωλον μεθέμενοι περιέσχον αὐτόν. | οὐκοῦν καὶ ἡμεῖς
· τοῦ λόγου δεικνύοντος, ὡς ἔστιν ἐντυχεῖν ἀληθῶς τοῖς
· τεθνεῶσι καὶ τῷ 〈φρονοῦντι καὶ〉 φιλοῦντι τοῦ φρονοῦν‐
· τος αὐτοῦ καὶ φιλοῦντος ἅψασθαι καὶ συγγενέσθαι, *** μὴ
5 δυναμένους μηδ’ ἀπορρῖψαι τὰ εἴδωλα πάντα καὶ τοὺς
· φλοιούς, ἐφ’ οἷς ὀδυρόμενοι καὶ κενοπαθοῦντες διατε‐
· λοῦσιν.
· Ἄνευ δὲ τούτου, οἱ μὲν ἑτέρου βίου τὸν θάνατον
· ἀρχὴν κρείττονος νομίζοντες, ἐάν τ’ ἐν ἀγαθοῖς ὦσι, μᾶλ‐
10 λον ἥδονται μείζονα προσδοκῶντες· ἄν τε μὴ κατὰ γνώ‐
· μην τῶν ἐνταῦθα τυγχάνωσιν, οὐ πάνυ δυσχεραίνουσιν,
· ἀλλ’ αἱ τῶν μετὰ τὸν θάνατον ἀγαθῶν καὶ καλῶν ἐλπίδες

· ἀμηχάνους ἡδονὰς καὶ προσδοκίας ἔχουσαι πᾶν μὲν ἔλ‐
· λειμμα πᾶν δὲ πρόσκρουσμα τῆς ψυχῆς ἐξαλείφουσι καὶ
· ἀφανίζουσιν ὥσπερ ἐν ὁδῷ μᾶλλον δ’ ὁδοῦ παρατροπῇ
· βραχείᾳ ῥᾳδίως τὰ συντυγχάνοντα καὶ μετρίως φερούσης.
5 οἷς δ’ ὁ βίος εἰς ἀναισθησίαν περαίνει καὶ διάλυσιν, τού‐
· τοις ὁ θάνατος οὐ τῶν κακῶν μεταβολὴν 〈ἀλλὰ τῶν ἀγα‐
· θῶν ἀποβολὴν〉 ἐπιφέρων, ἀμφοτέροις μέν ἐστι λυπηρός,
· μᾶλλον 〈δὲ〉 τοῖς εὐτυχοῦσιν ἢ τοῖς ἐπιπόνως ζῶσι; τού‐
· των μὲν γὰρ ἀποκόπτει τὴν ἄδηλον ἐλπίδα τοῦ πράξειν
10 ἄμεινον, ἐκείνων δὲ βέβαιον ἀγαθόν, τὸ ἡδέως ζῆν, ἀφαι‐
· ρεῖται. καὶ καθάπερ οἶμαι τὰ μὴ χρηστὰ τῶν φαρμάκων

· † ἀλλ’ ἀναγκαῖα, κουφίζοντα τοὺς νοσοῦντας ἐπιτρίβει
· καὶ λυμαίνεται τοὺς ὑγιαίνοντας, οὕτως ὁ Ἐπικούρου
· λόγος τοῖς μὲν ἀθλίως ζῶσιν οὐκ εὐτυχῆ τοῦ κακῶς πράς‐
· σειν τελευτὴν ἐπαγγέλλεται τὴν διάλυσιν καὶ ἀναίρεσιν
5 τῆς ψυχῆς, τῶν δὲ φρονίμων καὶ σοφῶν καὶ βρυόντων
· ἀγαθοῖς παντάπασι κολούει τὸ εὔθυμον, ἐκ τοῦ ζῆν μακα‐
· ρίως εἰς τὸ μὴ ζῆν μηδ’ εἶναι καταστρέφων. αὐτό‐
· θεν μὲν 〈οὖν〉 ἐστι δῆλον, ὡς ἀγαθῶν ἀποβολῆς ἐπίνοια
· λυπεῖν πέφυκεν, ὅσον ἐλπίδες βέβαιοι καὶ ἀπολαύσεις
10 εὐφραίνουσι παρόντων. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ λέγουσιν
· αὑτοῖς κακῶν ἀπαύστων 〈καὶ〉 ἀορίστων λυθεῖσαν ὑπο‐

· ψίαν ἀγαθὸν βεβαιότατον καὶ ἥδιστον ἀπολιπεῖν τὴν ἐπί‐
· νοιαν τοῦ λελύσθαι· καὶ τοῦτο ποιεῖν τὸν Ἐπικούρου
· λόγον, ἱστάντα τοῦ θανάτου τὸ δέος ἐν τῇ διαλύσει τῆς
· ψυχῆς. εἴπερ οὖν ἥδιστόν ἐστιν ἀπαλλαγὴ προσδοκίας
5 κακῶν ἀπείρων, πῶς οὐκ ἀνιαρὸν αἰωνίων ἀγαθῶν ἐλπί‐
· δος στερεῖσθαι καὶ τὴν ἀκροτάτην εὐδαιμονίαν ἀποβα‐
· λεῖν; ἀγαθὸν μὲν γὰρ οὐδετέροις, ἀλλὰ πᾶσι τοῖς οὖσι τὸ
· μὴ εἶναι παρὰ φύσιν καὶ ἀλλότριον· ὧν δ’ ἀφαιρεῖ τὰ τοῦ
· βίου κακὰ τῷ τοῦ θανάτου κακῷ, τὸ ἀναίσθητον ἔχουσι
10 παραμύθιον ὥσπερ ἀποδιδράσκοντες, καὶ τοὐναντίον, οἷς

· ἐξ ἀγαθῶν εἰς τὸ μηδὲν μεταβολή, φοβερώτατον ὁρῶσι
· τέλος, ἐν ᾧ παύσεται τὸ μακάριον. οὐ γὰρ ὡς ἀρχὴν ἑτέ‐
· ρου τὴν ἀναισθησίαν δέδιεν ἡ φύσις, ἀλλ’ ὅτι τῶν παρόν‐
· των ἀγαθῶν στέρησίς ἐστι. τὸ γάρ ‘οὐ πρὸς ἡμᾶσ’ παντὸς
5 ἀναιρέσει τοῦ ἡμετέρου γινόμενον ἤδη πρὸς ἡμᾶς ἐστι τῇ
· ἐπινοίᾳ, καὶ τὸ ἀναίσθητον οὐ λυπεῖ τότε τοὺς μὴ ὄντας,
· ἀλλὰ τοὺς ὄντας εἰς τὸ μὴ εἶναι βαπτομένους ὑπ’ αὐτοῦ
· καὶ μηδαμῶς ἐκδυσομένους. ὅθεν οὐδ’ ὁ Κέρβερος οὐδ’ ὁ
· Κωκυτὸς ἀόριστον ἐποίησε τοῦ θανάτου τὸ δέος, ἀλλ’
10 ἡ τοῦ μὴ ὄντος ἀπειλή, μεταβολὴν εἰς τὸ εἶναι πάλιν οὐκ
· ἔχουσα τοῖς φθαρεῖσι· ’δὶς γὰρ οὐκ ἔστι γενέσθαι, δεῖ

· δὲ τὸν αἰῶνα μὴ εἶναι’ κατ’ Ἐπίκουρον. εἰ γάρ ἐστι πέρας
· τῷ 〈εἶναι τὸ〉 μὴ εἶναι, τοῦτο δ’ ἀπέραντον καὶ ἀμετάστα‐
· τον, εὕρηται κακὸν αἰώνιον ἡ τῶν ἀγαθῶν στέρησις ἀναι‐
· σθησίᾳ μηδέποτε παυσομένῃ. καὶ σοφώτερος Ἡρόδοτος
5 εἰπὼν ὡς ’ὁ θεὸς γλυκὺν γεύσας τὸν αἰῶνα φθονερὸς ἐν

· αὐτῷ ὢν φαίνεται’ (VII 46), | καὶ μάλιστα τοῖς εὐδαι‐
· μονεῖν δοκοῦσιν, οἷς δέλεάρ ἐστι λύπης τὸ ἡδύ, γευομέ‐
· νοις ὧν στερήσονται. τίνα γὰρ εὐφροσύνην ἢ ἀπόλαυσιν
· καὶ βρυασμὸν οὐκ ἂν ἐκκρούσειε καὶ καταποντίσειεν
5 ἐμπίπτουσα συνεχῶς ἡ ἐπίνοια τῆς ψυχῆς ὥσπερ εἰς
· πέλαγος ἀχανὲς τὸ ἄπειρον ἐκχεομένης, τῶν ἐν ἡδονῇ
· τιθεμένων τὸ καλὸν καὶ μακάριον; εἰ δὲ δὴ καὶ μετ’
· ἀλγηδόνος, ὥσπερ Ἐπίκουρος οἴεται, τοῖς πλείστοις ἀπόλ‐
· λυσθαι συμβαίνει, παντάπασιν ἀπαρηγόρητός ἐστιν ὁ τοῦ
10 θανάτου φόβος, εἰς ἀγαθῶν στέρησιν διὰ κακῶν ἄγοντος.
· Καὶ πρὸς ταῦτα μὲν οὐκ ἀποκαμοῦνται μαχόμενοι

· καὶ βιαζόμενοι πάντας ἀνθρώπους, ἀγαθὸν μὲν ἡγεῖσθαι
· τὴν τῶν κακῶν ἀποφυγήν, κακὸν δὲ μηκέτι νομίζειν τὴν
· τῶν ἀγαθῶν στέρησιν· ἐκεῖνο δ’ ὁμολογοῦσι, τὸ μηδεμίαν
· ἐλπίδα μηδὲ χαρὰν ἔχειν τὸν θάνατον ἀλλ’ ἀποκεκόφθαι
5 πᾶν τὸ ἡδὺ καὶ τὸ ἀγαθόν. ἐν ᾧ χρόνῳ πολλὰ καλὰ καὶ
· μεγάλα καὶ θεῖα προσδοκῶσιν οἱ τὰς ψυχὰς ἀνωλέθρους
· εἶναι διανοούμενοι καὶ ἀφθάρτους ἢ μακράς τινας χρόνων
· περιόδους νῦν μὲν ἐν γῇ νῦν δ’ ἐν οὐρανῷ περιπολούσας,
· ἄχρις οὗ συνδιαλυθῶσι τῷ κόσμῳ, μεθ’ ἡλίου καὶ σελή‐
10 νης εἰς πῦρ νοερὸν ἀναφθεῖσαι. τοιαύτην χώραν ἡδονῶν

· τοσούτων Ἐπίκουρος ἐκτέμνεται, καὶ ἐπὶ ταῖς ἐκ θεῶν
· ἐλπίσιν, ὥσπερ εἴρηται, καὶ χάρισιν ἀναιρεθείσαις τοῦ
· θεωρητικοῦ τὸ φιλομαθὲς καὶ τοῦ πρακτικοῦ τὸ φιλότι‐
· μον ἀποτυφλώσας εἰς στενόν τι κομιδῇ καὶ οὐδὲ καθαρὸν
5 τὸ ἐπὶ τῇ σαρκὶ τῆς ψυχῆς χαῖρον συνέστειλε καὶ κατέ‐
· βαλε τὴν φύσιν, ὡς μεῖζον ἀγαθὸν τοῦ τὸ κακὸν φεύγειν
· οὐδὲν ἔχουσαν.’